Abancar

Queda dito que abancar é tomar sitio, sentarse na banca contundentemente: solemnemente ou abaldroado dun pulo. Para nós, en galego, o verbo abancar ten ese significado, o mesmo que en portugués. Non pode ser doutro xeito. Así o aprendemos por primeira vez das lecturas e lendas que falaban do brigantino Breogán, das súas conquistas británicas e da misteriosa Pedra na que abancaban. Aínda que xa polas connotacións actuais, cando as palabras mudan significados, a curiosidade lévanos a mirar nos dicionarios galegos e en portugués nos que se nos confirma que abancar significa tamén "poñer bancos", isto é lugares nos que sentarse e acougar, pero descubrimos que na lingua irmán emprégase tamén co senso contrario, o de erguerse precipitadamente e fuxir a lume de carozo e mesmo como establecer despacho, bufete, tomar asento en definitiva. Ben.

A verba semella que non vén do latín. Para os romanos banchu ou bancus era peixe de mar, pescada que nada ten que ver co banco de apousentarse. Facendo historia sabemos que o troco e o chamarileo foi cousa de sempre e de facerse inicialmente no chan ou sobre alfombras, para pasar a establecerse en bancos e mesas. Hai dúbidas sobre a aparición da palabra e parece que é nórdica ou xermana, pois neso das transaccións ou dos negocios ninguén lle gañou ós viquingos e despois ós flamencos e entre eles os asentamentos xudeus. E velaí a verba banki, bangk, para designar o alboio, unha especie de gabinete de meiga con mesa e banco para confesar dares e tomares. Aínda que na Historia feita dáse como primeiros banqueiros ós venecianos e ós florentinos e será alá polo Renacemento dos xenios. Eles comezaron a usar a palabra "banco" co significado de alpendre ou bancada, centrado por un xeito de altar e tapete, como aínda fan os trileiros para as súas falcatruadas. E velaí na golobalidade os Bank, nas esquinas das rúas e prazas, coa su efixie arquitectónica de templo grecolatino, coroados en tímpanos e acróteras con símbolos de fartura e anxos gardiáns. Xa nesta posmodernidade espectaculares rañaceos ou estrañas carcasas deconstructivistas, en vidro ou titanio, asociadas a nomes de divinizados arquitectos.

O vebo "abancar" chega a actualidade entre as performances e liturxias de presentación do novo nome do que até fai pouco e por breve período foi Novagalicia Banco e detrás toda unha longa historia doutros nomes e rótulos, a que algún día contarase con obxectividade. Namentres sementouse carraxe, desconfianza e mesmo novas esperanzas. Nestes tempos de tanta incidencia mediática, da forza da imaxe, da publicidade, os deseñadores e a nova cúpula acordaron o nome de //ABANCA, a unión do artigo A e Banca. E supoñemos que a verba está en relación con institución bancaria e non con banco de acougar, aínda que teñan a mesma orixe. Polo demais iso dos artigos é cousa moi galega e especialmente en A Coruña e dende o uso e abuso da Pardo Bazán levámolo metido nos xenes e no ADN e aplicámolo a distro e sinistro, e equivocamente inventando mitos arredor dun significado que puido ter outro orixe e ser outro, como A Gaiteira (penaagaiada?), A Zapateira (laxatamparia?), A Gramela (agramela), A Grela (agrela) e mesmo A Coruña, que entedemos e predicamos no seu día que, como "Porto", debera ser Coruña e mellor aínda Cruña, como contaban e cantaban os devanceiros. No tempo das presas e para aforrar tempo buscariamos o topónimo internauticamente, non polo artigo que está para artellar frases, nin pola A, nin pola L, senón pola C do seu nome propio. E menos mal que nesa tendencia campante de sumarlle ó nome o carácter estraño, exótico, máis enxebre, arrimándonos ós irmáns atlánticos, ó estilo gaélico, non lle poñemos ese apóstrofo, que se mostra en tantos rótulos postos de boa fe: O'Currunco, O' Cabaceiro, O'Pote... Queda //ABANCA, así, limpa, sen máis que dúas barras previas para reforzala verba, en azul, con letras maiúsculas e cunha lixeira grafía con tímida lembranza -non vaia ser que nos pasemos- ou recreación sobre a tipoloxía galaica e gaélica que tentou e normalizou Castelao con máis rebiriqueques. E veña novamente a quitar e poñer rótulos, a furar e parafusar as fachadas para campar os novos con slogans de esperanza e predominio da verba "cambio" , adubada coa sal de tópicos como "morriña" , "chover" ou "mollarse", para aqueloutrar a mensaxe de Terra . Por algo a necesidade da muda e as chiscadelas de complicidade. E comeza cun manifesto así: "Hola, la vida nos ha hecho cambiar para ser los mismos. A cuando todo era más fácil. Empezando por el nombre... Somos nosotros, somo //Abanca". Iso é o que compre demostrar despois do dispendio, as preferentes, o abuso... e ó menos por un tempo estarase atento ó acontecer, logo caerase no mecanicismo da rutina, como sempre pasa. E agrádanos escoitar que se retomarán aspectos da obra social, //AFUNDACIÓN, onde poden desembocar as plusvalías, a que tanto ten axudado en todos os eidos, terceira idade, sanidade, educación, universidade, museos, inversión en coleccións de arte, obras antolóxicas de creadores que deberan ter mellor fin que estar blindadas en "reserva" ou despachos, que compre conveniar actuacións cos poderes públicos... Non merece outra cousa a historia dunha converxencia de confianza popular, o esforzo empresarial inicial feito por xente con siso e lembramos a Franqueira, Claudio San Martín, e detrás tantos emigrantes que deixaron unha conta ou arriscáronse a unha inversión coa esperanza dun futuro feliz na súa terra. Sabemos que unha nación non existe si non ten a súa ou as súas bancas atentas ó acontecer empresarial, á produtividade, á exportación, a abrir mercados, á educación, á sanidade... que non é precisamente o pelotazo do urbanismo desastrado, as recalificacións, a construción destruíndo os propios recursos.

Desexamos por historia propia que //ABANCA, abanque contundentemente e ben, así o merece tamén esta mesma historia particular, iniciada e motivada por previsores pais, foi nun 1956, cando tantos barcos erguían áncora dende A Coruña ou Vigo rumbo ás novas américas, de Panamá, México, Venezuela ou cando os trens carrexaban mociños cara a nova Europa. Eles abríronme a "Libreta de Ahorro Infantil" e petos de aforro do primeiro plástico. Cartilla cunha breve e hoxe suxestiva ficha ó final "Comienzo mi diario" aberta na "Sucursal de Carballino", co N.- 00135, de "Caja de Ahorros Provincial de Orense", cando a cúpula eran presidentes de deputacións, alcaldes, gobernadores e mesmo reitores de universidades do franquismo, nomes e alcumes coas súas lerias e ironías de antroido arredor. Daquelas 10.000 pesetas aforradas, número feito con propinas, por recados, da Primeira Comunión.... que nunca gocei. E velaí, despois de tantas mudas, entre tanta competencia bancaria que ocupou espazos de vellos cines, de cafeterías, de solemnes comercios e galerías Simeón, Alfedo Romero, Barros, Tobaris... entre un haber e deber, aínda neste Xogo da Oca da vida... e tiro por que me toca.