Durante anos cremos que o secreto do teatro é vernos a nós mesmos depositando o noso humilde talento ao servizo do gozo dos demais. Cos anos descobres que o secreto do teatro é depositar en ti mesmo o talento dos demais. Iso é o que diferenza a un actor que só pensa na repercusión que o seu traballo ten no público, daquel que pensa que, ademais, o traballo da presenza do público ten unha enorme repercusión nel. Por iso hai directores que miman aos actores e directores que rifan cos actores.

Os primeiros saben do talento do público e os segundos saben só do seu talento. A min gústame ir comprobando que cos anos, certas reflexións que, cando es novo fas con timidez e incluso vergoña, na túa madurez, se van reafirmando en ti como columnas imprescindibles do teu entendemento da vida. Estes días atrás, lembrábamos a Pachola Rilo. Compañeira de dobraxe, bailarina, directora de teatro e de lecturas dramatizadas. Lembrábamola porque hai dez anos que non está con nós e porque era unha muller digna de lembrar. Pachola era desas directoras que pretendían que a maxia do texto caese sobre o espectador con liberdade, sen encorsamentos, sen artificios innecesarios, considerando deste xeito ao público un ente intelixente, non un consumidor de produtos culturais. Pachola era case un ser mítico para min.

Todo o que sabía dela tíñamo contado antes de coñecela o poeta Avilés de Taramancos. Lembro que Avilés contárame, que nos seus tempos de bohemia coruñesa, durmira na casa de Pachola durante un ano baixo o piano de cola. O seu amigo, o pintor Lugris, sentía unha profunda envexa daquelas noites subpianísticas do poeta noiés, e así o conta Aviles no seu libro Obra Viva: "Urbano, envexaba a miña sorte e poñíame a orella na testa para escoitar a música secreta". Pachola dirixira o grupo de teatro Talía en varias ocasións, non lembro se foi ese grupo, ou outro o que representou Las manos de Eurídice untexto orixinal de Pedro Bloch, que protagonizou o actor Javier López, no Salón de Actos do Colexio Santo Domingo. Era xuño, e aquela representación foi como un preludio de O soño dunha noite de verán, porque aquel día, como en outros días da miña mocidade, o arrecendo do teatro cautivoume e levoume, sen remedio, cara ese oficio. Pachola, como tantas e tantos outros, foi responsable de que orballo da vida dos escenarios, esa outra vida, fose calando no meu corazón.

Unha pequena, humilde, pero constante choiva, plena de dramas, de comedias, entremeses, gags, poética, luz de palabras e accións. A elegancia de Pachola nos perseguira sempre, a súa modestia, o ton comedido da súa voz, a súa alegría polo benestar dos demais, a súa desinteresada xenerosidade, son un exemplo que non nos da tregua. Si, Javier, eu estaba alí, aquela tarde, sentado, observando o voso talento, o do actor e o da directora, sendo cómplice coa miña presenza entre o público, dun rasgo solidario para cos fillos da arte da escena. Exercendo de ser humano que admira e non envexa o triunfo dos seus semellantes. Ese triunfo que Pachola, coa súa elegancia e a súa exquisita discreción, sempre desexou para todos aqueles que a acompañaron polo sendeiro da arte e da vida.