Escenas dramáticas de novos éxodos entre Oriente e Occidente que removen conciencias. Ringleiras de familias aguilloadas por fanatismos e feudalismos relixiosos envelenados con intereses económicos, xeoestratéxicos... Dramáticos efectos, ensarillados, con causa na ignorancia, no odio alimentado e medrado, na provocación e nas guerras argalladas dende os seus búnkers por líderes e gobernos. Sen medir consecuencias, as cicatrices incurables, e agora coa táctica da avestruz, mirando pra outra banda. Señores do "Eixo do Ben", xeques dos emiratos, dos petrodólares. E pra máis inri no río avolto as mafias que se aproveitan do drama.

Quedan curtas as historias de antigos éxodos, de masas de xentes guiadas por aluados profetas, buscadores de paraísos de leite e mel, cando caían do ceo o maná e perdices pra alimentarse, acontecían milagres e ao paso manaban fontes, facíanse alianzas cos deuses, que máis semellaba unha procesión, ascese cara a un templo de Paz.

Atillos, fardos, mochilas, tendas de campaña que van quedando nos estratos dun camiño luído polo andar. Matrimonios mozos tirando pra diante dos fillos e dos avós, cabeza gacha e ollos tristes. Deixan atrás un gran cemiterio cos seus, a casa destruída, guiados polo espírito santo do instinto, arrastrando a dignidade, esmola tras esmola, improvisado rancho na cuneta... e a pesares de todo aínda esperanzados. Nin saben que seguen vellos camiños entre civilizacións, tripados en todos os tempos por migracións e guerreiros. Encarrilándose agora por vías de ferro de soberbios imperios, de enganos, as que mesmo conduciron a campos de exterminio. Rompendo e furando entre valados, rolos de vergoñentas e custosas concertinas, que din disuasivas, nas que deixan a pel, farrapos das roupas e do ánimo. Solucións prehistóricas en fase experimental, ferramenta e maquinaria de tortura e co selo de Made in Spain.

O tremor ante o asubío dun tren que fende o corazón; as estacións fanse templos de incerteza, espazos sempre na mente dos desterrados, novo punto de encontro comunal coa esperanza dun santo retorno. Implorando berran e repiten ¡¡Mama Merkel!! Ringleira seguida agora doutro batallón, o mediático, en ristre máquinas de filmar e fotos, sen máis ansia que a valiosa instantánea. Privilexiados os que dende o sofá-cama ollamos "en directo" o duro acontecer, como un cadro máis de oferta na sociedade da compravenda e do espectáculo. O pobo retoma conciencia e empuxa aos gobernos a practicar o dereito de asilo.

Onte nós no desterro, hoxe outros, mañá... Esquecemos a Historia e estamos condenados a repetila. Duras experiencias de emigración vividas, non aprendidas nas aulas, no cine, nos documentais. Mesmo esquecemos que fomos nenos, inocentes, instintivamente xogando a desafiar medos. Aínda así a vida é bela. Imos esquecendo o vivido polos avós, fuxindo das guerras, do medo, da intolerancia, da fame, de Atila... convivindo e forxándose con outros pobos negados, xudeus, irlandeses, armenios, kurdos... cicatrices, morriña do desterro que se canta e que se conta, que levamos prendida na nosa identidade. Cultura de viacrucis: ás segas de Castela, emigrantes ás américas, a Euskadi, a Cataluña, a Europa... Fuxindo da Guerra Civil, os nenos da guerra, ou "Nenos de Rusia", deixando para sempre aos seus; outros, paso a paso, verso a verso, Antonio Machado e a súa nai, dona Ana Ruíz, camiño do campo de concentración de Argelés sur Mer, para alguén conmoverse, darlle pousada e quedar para sempre no cemiterio de Collioure, na noite iluminado por un faro. Exiliados políticos, exiliados económicos, uns tirados polos outros, en ringleiras até encher portos e barcos, estacións de trens. Velaí as estampas de Manuel Ferrol, de Alberto Martí... as derradeiras olladas, os adeuses e as bágoas. Refuxiados en México, na URSS, as fotos das escenas da guerra das Maletas Mexicanas con obra de Robert Capa, Gerda Tara, David Seymour.

E as mafias: lembramos os custosos enganos con curtidos mozos portugueses e galegos, abafados en camións, prometéndolle a fronteira dos Perineos para ceibalos nos montes do Cebreiro e dicirlles que detrás xa estaba Francia... Por algo a xa tópica imaxe da Nai-Piedade, o cruceiro na encrucillada e en moi poucos lugares de Galiza falta un monumento ao emigrante.

A ética e a estética de Luis Seoane teima no tema, neses galegos e galegas que andan a facer o mundo en obras e despachos ou a velas vir, os que polo xeito xa se coñecen a máis de trescentos metros de distancia: nos tempos de Carlos III os repoboadores da Patagonía, a Expedición das familias, galegos e galegas que morreron polas infeccións... casas, aldeas enteiras abandonadas, cerna de familias que furaron fronteiras de todos os xeitos, tamén tras selectivos exames médicos nas aduanas, onde o idioma era o de menos, pra gañar o pan de cada día. Nas selvas amazónicas, na busca do caucho, subidos nas estadas da construción dun rañaceos de Manhattan, morrendo a cada intre na obra da ponte de Brooklin, en túneles de todas partes, no canal de Panamá, nas plataformas petrolíferas do Mar do Norte, enganados en calquera exército imperial en "misións de paz"... Fracasos que Seoane simboliza en paisanos crucificados, no esquema da muller que pide esmola cun cartaz: Elle s´apelle Manuela Rodríguez. Elle est analhabéte AI DEZ- LA Genéve 1963. Por algo ollos espreitantes das figuras de Díaz Pardo.

Lembro aqueles anos sesenta que recen inaugurada a Residencia de Tempo Libre do Carballiño, con estrutura de novo alcázar toledano, daquela bautizada como Residencia de Educación y Descanso General Moscardó, a que nos invernos servía como escola acelerada pra formación da emigración a Centroeuropa. Galegos que compartiron barracóns, servizos comunais, o frío do inverno e os novos xeitos de explotación. A misión hispana de Antonio Molina, de Manolo Escobar e a máis particular de Ana Kiro en centros creados para compartir morriñas. A mesma residencia do Carbaliño, nos derradeiros anos do século XX, cando as guerras na exIugoslavia, serviu tamén pra acoller familias de refuxiados, espazos, cubertos por eles con bandeiras dun e doutro bando, reproducindo en intres liortas intestinas. Pasaron horas paseando, tramando arteanías que vendían, naceron amizades, amores, algúns incluso casaron aquí e todos aprendemos unha nova lección de convivencia. Nova oportunidade para fraguar a Paz.

E sempre esas imaxes dramáticas dos nenos sufrindo, as que dan a reviravolta ao mundo e mesmo poden axudar a mudar en algo a Historia. Agora unha instantánea máis na cámara da fotógrafa turca Nilufer Demir, a do corpiño morto do neno de tres anos, de nación negada kurda-siria, deitado na area dunha desas praias de area, propia pra xogar a facer castelos fantásticos e buratos polos que facer pasar todo o mar. Ir e vir das ondas a petar no cadáver na praia turca do entorno de Bodrun, a que foi clásica Halicarnaso do mausoleo Maravilla do Mundo, a carón das illas gregas de Cos, patria de Hipócrates o médico, de Lesbos dos amores da poeta Safo, de Rodas do faro-coloso, de Samos de Pitágoras, de Patmos, onde o evanxelista San Xoán recibe a inspiración para o Apocalipse... Berce arrolado polo ondar de guerra tras guerra, a de Troia, as Persas, otomanas, cruzadas... escenarios de tantos mitos en relación coas Venus da vida e os minotauros das sombras.

E agora falan e debaten de acabar as guerras, bombardeando...