Se nestes momentos non son orfo é por unha serie de circunstancias. Unhas desgraciadas e outras non. A primeira é que a miña señora nai ten por costume, sempre que está na cidade na que nos criou, tomar café coas amigas, amañar papeleos varios, e tamén o que pode na casa familiar. Desenvolvendo a última, concretamente trasfegando maletas do piso ao faiado, tiña xa completada a terceira carretada cando caeu a rolos pola escaleira. A circunstancia do círculo de degustadoras de café influíu en que unha delas, ao telefonala tres horas despois do suceso para quedar ao día seguinte, notoulle algo raro e non se fiou dos repetidos desmentidos de que non pasaba nada -"bueno, dóeme un pouco a cabeza"- e avisou a unha terceira contertulia, veciña, que a foi ver e alertou a unha ambulancia. No hospital comprobaron que o "dor de cabeza" eran dez costelas fracturadas, o bazo fisurado, pneumotórax e outras lesións menores, que para unha señora de 87 anos non está nada mal. Nunha operación de urxencia, extirpáronlle o bazo e evitaron que morrera desangrada.

"Os fillos de puta sempre che disparan de noite, cando o único que hai é un médico de garda novato cun cerebro somnolento", dicía Al Pacino en Atrapado por su pasado (Carlito's Way, de Brian DePalma). Non só era de noite (de feito ás tres da madrugada) senón ademais domingo, e era no Hospital Comarcal de Monforte. A xente que estaba de garda foi quen de dar recuperado a unha señora de idade máis que avanzada que fixo o combo completo de desfeitas por caída e polo aquel de non molestar, demorou dar alarma todo o que puido, iso tan de antes ("púxose tan malo que case chamamos o médico"), e de darlle os coidados necesarios os días seguintes para manter con vida á clienta. Hai un tempo, ese hospital, como outros que entón non eran punteiros -é dicir, vendibles-, estivo ameazado de peche ou de ser seriamente -aínda máis- capado.

A escusa era, como é sempre, a rendibilidade ou o mellor aproveitamento dos recursos. Non sei de onde saíu iso de que a sanidade ou a educación teñen que ser "rendibles". Suponse que nese caso conviría que houbese máis enfermos (como lle convén á sanidade privada) e a xente fose máis burra. E tamén ignoro a razón de que tal criterio economicista non se lle esixa, por exemplo, ao exército. O do aproveitamento dos recursos sempre me recorda a iso de "para su comodidad, puede servirse usted mismo". A semana e media que pasei alí comprobei que o centro era un bulir de xente e se o principio da demanda de aparcamento é aplicable ao da demanda do servizo, hai demanda máis que abondosa.

Claro que agora toda a sanidade pública está na picota, pero en tempos de vacas gordas ou fracas sempre hai, progresistas ou reaccionarios, quen considera que tentar atender razoablemente a xente alí onde está é tirar os cartos. Unha vez que fixen unha reportaxe sobre doentes da provincia de Lugo que facían 400 kilómetros ata A Coruña para unha sesión de radioterapia de 5 minutos (dez mil kilómetros para as dúas horas do tratamento) cando o Hula de Lugo era daquela o hospital máis novo do Sergas, a edición dixital encheuse de comentarios tipo "todo el mundo quiere tener todos los avances a la puerta de su casa". Boa parte deles escritos nesa cidade onde no franquismo se construíron cos cartos de todos os mellores hospitais de España, para que despois os acabase xestionando a administración de Esperanza Aguirre, cos resultados que todos sabemos. E alí todo queda a man.