"Estamos moi desconectados do que é máis importante de estar nesta vida"

- Despois de pasar tanto tempo en Barcelona, decide regresar a Galicia para a súa primeira película. Semella algo case simbólico.

-Totalmente. A verdade é que xa desde a orixe tiven esa vontade de volver e falar desde o que teño máis próximo. Nese sentido, si que foi como un achegamento. E tamén regresar agora coa estrea e facer esta mostra por cines, que para min é un agasallo inmenso, porque non contaba con algo así.

-Serviulle para reconectar coas súas raíces galegas, logo?

-Bastante. Xa fixera algunha cousa antes, e iso permitiume achegarme a certos temas moi galegos. Pero Trinta lumes é a obra que parte máis de min, de falar do que desexaba. O recoñecemento remata por dar máis folgos a aquilo sobre o que ás veces dubidas, como poden ser esas cuestións máis identitarias. Paréceme moi bonito que a xente a nivel internacional recoñeza un filme feito desde rituais e formas de ver o mundo que son tan nosas.

-Retratalas levoulle preto de cinco anos. Era afán perfeccionista ou o proceso se complicou?

-Foi por varias cousas. Nos dous primeiros anos eu estiven indo a O Courel bastante. Quería que non fose soamente unha persoa de fóra que vén retratalos, senón que a miña mirada fose como a deles. Cando pasaron eses dous anos, empezamos a ver que a película era posible. Enmarcamos a rodaxe nese día dos defuntos, e volvimos logo para retratar o paso do tempo e a muda na paisaxe. Ao final, estivemos case un ano en cada estación.

-Cita sempre a Uxío Novoneyra cando dicía que O Courel era como un iceberg. Que atopou vostede baixo a súa superficie?

-Non é unha pregunta doada. Unha das cousas que descubrín foi como vivir, como estar conectado co teu arredor, cos teus antepasados, e coa túa cultura. Nese sentido, a película está cargada de traballo, de ese cotiá. Alucinoume como traballan tanto, pero cun ritmo moi conectado con todo. Despois de vivir na cidade tanto tempo, é como unha lección de vida decatarte de que moitas veces estamos moi desconectados do que é máis importante de estar nesta vida.

-Non se idealiza ás veces esa vida rural?

-Si. Non é nada doado o día a día. Eu non idealizo, pero ás veces tamén sinto que hai un discurso moi negativo, e que imponse máis toda esa mirada de rexeito ao rural que temos en Galicia e non se ve todo o positivo de alí. Eu quería poñer a ollada nese gran valor, pero sen caer en facer máis doce esa realidade.

-Vostede medrou ligada a ela. As novas xeracións urbanas, estanse a perder ensinanzas?

-Pódense perder moitas cousas, pero por outro lado non, porque están superconectados. Pero si que é certo que é importante que teñan oportunidades para vivir outras cousas. Pode haber unha balanza.

-E en canto ao misticismo que retrata no filme? É quen de resistir a esa modernidade?

-Perdeuse un pouco, pero aínda estamos a tempo de non afastarnos tanto. Parte da película pon esa cuestión á luz. Para min, facer visibles estas formas de percibir o mundo que non son as que acostumamos no pensamento científico era un exercicio de resistencia. De que todo este coñecemento e formas sensibles de vivir poden estar á par.

-Nese ámbito, acaba mesturando na película a fronteira entre a vida e a morte. Para ser un filme tan localista, non podía escoller dous temas máis universais.

-Totalmente. De feito, nun primeiro momento non tiña nin idea de como podía reaccionar un público internacional. Pero logo me sorprendeu completamente. Por exemplo, na Berlinale, había xente que nos dicía que a película era a Colombia rural, ou a Bulgaria da súa infancia. Cada espectador de cada país podía facer súa a película. Iso paréceme fermosísimo, porque significa que desde o local podemos chegar a todas as persoas.

-E desde o cine autoral? Cre que o público xeral chegará algunha vez a aceptar as súas narrativas como as do comercial?

-Eu teño esa esperanza [ri]. Pero tamén son consciente da dificultade que ten chegar cunha película de autor sen grandes estruturas ás pantallas de cine hoxe en día.

-Cales son os obstáculos?

-Hai outros mecanismos que esmagan un pouco, como todo o peso das series que hoxe estamos tendo. Encántame que ese audiovisual estea aí, pero tamén impón unhas formas de narración bastante clásicas. Iso acostuma ao espectador nunha liña. Aínda así, logo hai xente que se achega a esta outra filmografía, porque sinte que precisa esa diversidade. Eu confío en que esa necesidade sempre estea.

-Teño entendido que vaina espertar co seu seguinte filme, Puerto Deseado .

-Si. É un documental sobre o meu pai, co que me embarquei en alta mar no sur de Arxentina, onde estaba a traballar. Estiven mes e medio para retratar a vida no mundo mariñeiro. Quédame traballo, pero dareille saída pronto.