Mentres as Casas Museo de Emilia Pardo Bazán, María Pita, Casares Quiroga e Picasso albergan na Coruña recreacións dos inmobles orixinais, exposicións e actividades culturais, no terceiro número da rúa do Príncipe languidece a "casa Rosalía de Castro", convertida desde hai máis dunha década nun inmoble baleiro, deshabitado e pechado ao público. A autora e o seu marido, Manuel Murguía, estableceron o seu fogar nunha das plantas do edificio en 1872, cando Murguía chegou á cidade tras recibir un posto no Archivo Regional, e viviron nel durante un ano.

O edificio estivo sempre en mans privadas. Cando, en 2004 foi adquirido por Caixa Galicia, non se conservara a distribución nin ningún elemento de mobiliario da época na que vivira nel Rosalía de Castro, e o baixo e as tres plantas do edificio funcionaban como restaurante. Durante tres anos estivo en mans da xa extinta caixa, e, en 2007, foi cedida por un período de 20 anos á Real Academia Galega, unha institución cuxo primeiro presidente foi Murguía. A idea era convertela nunha segunda sede da organización, con archivo e biblioteca, aproveitándoa e paliando os problemas de espazo da oficina principal, situada a escasa distancia e no número 11 da rúa Tabernas.

Porén, o edificio nunca chegou a abrir as súas portas. Segundo explica o presidente da Real Academia en 2007, Xosé Ramón Barreiro, o proxecto "tiña moitas dificultades. En primeiro lugar, polo problema económico da propia caixa [que acabou fundíndose en 2010 con Caixa Nova], en segundo lugar, a caixa nos cedía o inmoble, pero por equis anos, e, en terceiro lugar, aínda que introducín ao ministro César Antonio Molina para que me pagara as obras, marchou sen poder cumprir o que pretendiamos os dous: facer obras que quedaran no fondo da Academia pensando que a casa de Rosalía tiña que ser para Galicia".

Segundo Afundación, o proxecto morreu definitivamente no ano 2012, cando se recibiu desde o Concello unha notificación desfavorable tras unha inspección técnica e foi necesario facer reformas. De acordo co contrato de cesión, as obras recaerían na Real Academia Galega, pero, como "non podía facer fronte ás reparacións, nin acometer o proxecto que tiña para o inmoble", rescindiuse a cesión.

Polo momento, segundo fontes da fundación, aínda que na casa se realizaron diversas obras de mantemento de limpeza, mantemento e reparación da cuberta, "non está previsto convertela en museo nin abrila ao público", en parte porque non se conservan a distribución e material da época de Rosalía e en parte porque actualmente Afundación está concentrando a súa actividade nas súas sedes principais e reducindo os custos dos inmobles que teñen pouco ou ningún uso, polo que non planea afrontar unha nova inversión. Nin a Real Academia Galega nin a Fundación Rosalía de Castro, que xestiona a Casa Museo que ten a autora en Padrón, sinalan que non teñen plans para aproveitar o inmoble.

Un ano de penurias e traballo

Barreiro, excatedrático de Historia e autor dunha das biografías de referencia sobre Murguía, explica que o ano vivido na rúa do Príncipe foi un tempo de "penurias" económicas para o matrimonio e os seus fillos. "A situación económica, a pesar das entradas importantes que tiñan, era tan difícil que nin sequera podían pagar as súas débedas", explica o historiador. Durante esta época pedíronlle a Emilia Pardo Bazán que comprara algúns libros de Murguía para aliviar a súa situación económica. A aristócrata e autora coruñesa, segundo contaXosé Ramón Barreiro, "non lles fixo caso, e ese pode ser un dos motivos polos que Murguía e dona Emilia nunca se entenderon".

Pese ás dificultades, durante este período Murguía colaborou "de forma efectiva" coas forzas vivas da Coruña e foi recibido "positivamente" polo sector republicano e progresista da cidade. Máis tarde viviu no número 16 da rúa de San Agustín, "onde morreu o seu fillo Ovidio" e no que unha placa aínda lembra a súa estancia.