O 26 de xaneiro de 1986 finaba na Coruña o máis grande mestre da canción galega. Hoxe, véspera da efeméride, proxectarase na súa honra o documental Un crooner na fin do mundo (CGAI, rúa Durán Loriga 10, ás oito da tarde). De seguido, na praza de Sellier, no bar Buserana (antigo Rial, onde o mestre algunha cunca ten tomado) as e os puchistas sinceros seguiremos a significar coa súa música estes trinta anos de lenda.

A Pucho pásalle como a Carlos Gardel, cada día canta mellor. Todas e todos coruñeses da súa xeración, alén de fans, afirman ter sido os seus amigos. Impresionante unanimidade. Un orgullo. Abenzoada cidade esta que sabe honrar os seus artistas.

Analicemos a conxunción astral, os catro elementos que sosteñen o mito. Pucho Boedo, talento innato. Intensa formación musical. Un repertorio propio que creou á súa medida Prudencio Romo. E un público: a diáspora dos galegos.

Luis Llera falou algunha vez da súa voz de coiro. Fermosa sinestesia. É rexa, curtida. Mais tamén, como o coiro, cálida e delicadísima ao tacto.

Naceu na Silva, 1929, na Ramalleira. De pequecho cantaba tan ben que as mulleres no río paraban de lavar. Cando lle cambie a voz, acabouse Pucho, anunciaba algún experto. Equivocouse.

Debut nas festas da Silva e primeiras orquestras: Eslava, Spallant, Ubierna, Mallo. Gañou un concurso en Radio Juventud e foi fichado polos Trovadores. Así chamados -din- polas trobas do propio Pucho.

Primeira escola, cine París. Alí papaba, en sesión dobre, as películas de Carlos Gardel. Querenza tanguera que expresou en plenitude no mítico Chessman.

Segundo chanzo formativo: o Caribe. A viaxe cos Satélites a Venezuela do ano 54. Volveron con todo esplendor do trópico. Mais Pucho quedou aló, triunfando como cantor crioulo. O seu curmán Faustino Núñez tamén estaba en Caracas: Eu ía traballar ás cinco da mañá. E Pucho aínda viña de retirada. Dicíame, tes que entender, meu primo, o meu traballo non é como o teu.Ti rematas e xa está. Eu teño que atender ás admiradoras.

De volta, de novo cos Trovadores. A orquestra de Alfonso Saavedra actuaba nos invernos nas mellores salas de Madrid. Dese tempo é o bolero moruno Sahara. O tema que propiciou o encontro con Prudencio Romo. Nesa altura gardábanse as partituras con sete chaves para que os arranxos non puidesen ser reproducidos. Nunha actuación dos Trovadores en Noia, Prudencio agachou unha gravadora, e axiña comezou a tocar o Sahara coa orquestra Veracruz. Boedo, cargado de vehemencia, foi onda el. Mais cando os escoitou, comentou: Facédela mellor que nós. Dende aquela -tal me dixo Prudencio- amigos para sempre.

Como moitos compañeiros Romo tivo que marchar polo mundo. O arcebispo Quiroga Palacios prohibía tocar durante a coresma e a Semana Santa. Por iso no 58 os Tamara e embarcan en Vigo cara o norte de África. Dous anos despois aterran en Marsella dende Alxer. Agárdelles un mes na sala Olympia de París. Mais o vocalista, Germán Olariaga, desaparece de súpeto. Anda enleado coa filla do xefe da mafia corsa. Prudencio chama ás presas o seu amigo. E Pucho debuta cos Tamara en París. Capítulo definitivo da súa formación. No Olympia non perdeu nin unha das sesións do compañeiro de cartel, o mestre da chanson francesa, o belga Jacques Brel.

Contoumo tamén Prudencio. Na biblioteca do instituto, en Noia, podía consultar calquera obra, fóra un armario pechado, tiña libros en galego. Nos descoidos do bedel, sempre collía a chave. Estaba preparado pois para a responsabilidade que como compositor lle ía tocar asumir.

Nunha actuación en Montreux, ano 64, coinciden co grupo do Ferreiriño de Orto, Los Españoles. Alí son testemuñas dun feito extraordinario. O público vírase tolo cando os compañeiros cantan unha canción e galego. Existe un gran colectivo, a emigración, que está a demandar música propia. Deciden gravar a peza. Galicia, terra nosa convértese no primeiro gran éxito dos Tamara.

Dandi, bohemio, conquistador? tras do sorriso do crooner agachábase unha grande dor. Non precisaba carné de identidade, todos o coñecían. Mais el case non coñeceu ao seu pai, José, sindicalistas da CNT, asasinado tras do golpe militar do 36. Tamén o seu irmán José Antonio, aquel que camiña puño en alto na famosa foto da manifestación dos obreiros polos Cantóns en defensa da República.

Heroe sonoro e -curioso paradoxo- representante dunha xeración condenada ao silencio. Esa dor da que non lle era permitido falar, mais que sabía expresar cada vez que subía ao escenario. Por iso cando Prudencio lle entregou os versos de Curros e Celso Emilio naceu algo tan fondo que nos vai emocionar sempre. E un tema, o Vello e o Sapo, o seu preferido, no que agroma o desacougo que habitaba nas súas entrañas. Para completar o círculo esta foi a derradeira peza da súa derradeira actuación, fin de ano do 85, na Televisión de Galicia. Faltábanlle as forzas. Mais acadou o clímax cando, consonte a letra: "ollou cara os ceos, co puño pechado", tamén el ergueu o puño e reproduciu por un instante a imaxe libertaria do seu irmán.

A min vanme facer bo despois de morto, adoitaba comentar. Acertou. Os grandes artistas nunca morren, cando a vida acaba comeza a lenda.