"Este libro reivindica que na nosa contorna tamén pasan historias marabillosas"

-A historia nace hai dez anos. Miña nai recibiu un manuscrito que estaba na casa do seu pai. Era a historia do seu avó, un señor deses que marchou comprar tabaco e que nunca máis volveu. Moitas veces, cando eu viña da escola, vía a miña nai que estaba a transcribir o caderno, eu preguntáballe por que o facía, e ela non tiña unha explicación, simplemente, quería saber o que el contaba. Cando rematou de transcribilo, decatouse de que non sabía por que marchara. Eu quedei con iso e pensei que tiña que escribir unha historia para que miña nai tivese unha resposta, aínda que fose de ficción. Creo que o problema máis grande é non saber. Sempre tiven esa idea na cabeza, intentei escribila, pero non funcionaba, supoño que non estaba preparado e deixeino. Despois, empecei a traballar e a viaxar e, naquelas viaxes que facía por Asia, de traxectos en bus de vinte horas, empecei a darlle voltas e máis tarde atopei a historia que quería contar, que era, sobre todo, unha historia de lle dar resposta ás ausencias.

- Como foi o traballo de coñecer e de contar a cidade da Coruña a través do tempo?

-Eu non fixen traballo de documentación como tal, aínda que, todos os días leo a prensa e gardo cousas que me parecen curiosas. En LA OPINIÓN, por exemplo, na sección La ciudad que viví, atopo pequenos retallos que me axudan a reconstruír a cidade, aínda que o que eu quería recrear era o ambiente. Isto ten unha parte de reivindicación de que nas nosas cidades e vilas, na nosa contorna, tamén suceden historias marabillosas. Fálame do silencio non é unha novela sobre a guerra civil nin sobre a Transición, aínda que gran parte da acción transcorre neses anos. A min gústanme moito eses momentos nos que as cousas están mudando, e un dos eixos da novela é ese diálogo entre o que fomos e o que queremos ser. Durante toda a nosa vida, cargamos co peso das nosas decisións e eu creo que este libro non é de perdedores senón de persoas que perden, porque todos perdemos ao longo das nosas vidas e iso vai marcando a construción da nosa personalidade e do noso futuro. Nesta novela todos perden un pouco.

- Pero hai ocasións nas que tamén gañan, nas que contan pequenas victorias.

-Considero que os éxitos hai que celebralos e, para min, esta novela éo porque nunca pensei que conseguiría facela, pero penso que se aprende máis das derrotas. Afonda tamén nos diferentes xeitos que hai de sobrelevar o fracaso. Pódeste levantar e aprender, pero hai quen non pode facelo e iso márcao moitísimo. Esa é outra das cousas sobre as que quería reflexionar, sobre como nos afectan as decisións que tomamos e as que deixamos de tomar.

- Hai dúas personaxes principais, que son Samuel e Daniel, en que se parecen ou en que se encontran estes dous homes?

-Samuel exerce esa función de xornalista, de fiar a historia doutro, moitas veces, metémonos na intimidade doutras persoas. Formamos parte dunha historia, pero nun espazo de tempo moi curto. Esa intromisión, a Samuel márcalle moito, porque se pregunta que fai el aí, quen é el para se meter na historia de Daniel, que son tamén as mesmas preguntas que me fago eu moitas veces cando estou tecendo unha historia como xornalista.

- Porque o que Samuel fai é investigar a morte e a vida de Daniel cinco anos despois do seu pasamento e tamén por que é el quen llo pide por carta.

-Máis que investigar a súa morte, investiga a súa ausencia. Daniel é un rapaz que traballa no porto como estibador, e ao que un suceso que acontece na súa vida, o muda completamente. O encargo que ten Samuel é o de encher eses ocos. É o mesmo papel que facía miña nai cando escribía a historia do seu avó.

- Hai personaxes que non falan moito, quizais porque estivesen obrigadas a calar, pero que forman parte importante da novela, como é a avoa.

-Carmen é desas mulleres que son o sostén principal da familia. Afortunadamente, o papel das mulleres está a cambiar, pero as mulleres da época da miña avoa son durísimas e son quen de sobrelevar todos os golpes na vida. Hai unha cousa común a moitas mulleres que entrevistei na miña vida, tanto en Galicia como noutros lugares do mundo, que é que van perdendo a gana de falar, pero, cando atopan a confianza para facelo, elas dan unha visión moito máis ampla do conflito. Ela é fundamental aínda que non fale demasiado. A súa capacidade de aguante é moito maior que a dos homes. Ante un suceso tráxico, el marcha e ela queda. Cando estiven o ano pasado en Sudán do sul cubrindo o conflito dos refuxiados, un dos traballadores de Médicos Sen Fronteiras dicíame que os homes ían, cruzaban a fronteira, deixaban as mulleres e os nenos e volvían para loitar. Son eles os guerreiros, os que van saír nas películas, pero realmente quen sofre o conflito e quen o saca adiante son as mulleres. Para min son as que quedan quen lle dan sentido á historia.

- Hai tamén visitas a outras cidades, son referencias a historias vividas como xornalista?

-Si, agás Londres, que é unha cidade que forma parte xa do noso imaxinario. As outras cidades si que as coñecín nas miñas viaxes polo mundo. Conto a historia dos moken, os mal chamados xitanos do mar, cos que estiven tres días. Ningún moken morreu no tsunami do 2004, porque todas as noites, como non tiñan televisión, falaban e contaban historias arredor do lume, unha delas era a de que cando os deuses se enfadan mandan unha grande onda do mar, e hai un dito que di que, cando vexan que os animais corren, que corran eles tamén. Eles marcharon, pero o gran drama da humanidade foi que non se podían comunicar con ninguén. Saben que isto volverá acontecer, pero nuns anos, cren que eles tamén morrerán porque os nenos xa non van escoitar as historias. Por iso penso que temos que reivindicar as nosas tradicións e non substituílas por outras. Non digo que non poidamos ver unha película en Netflix senón que o noso tamén é importante.