Para facer rir a Pablo precisábase moi pouco, bastaba con traducir nomes e inventar relacións imposibles para que dinamitase o silencio cunha gargallada.Tan doado como segredo era chamarlle Xan o Folerpas a John Snow. Tan sinxelo como íntimo. Pablo, chaqueta verde de Desigual, pulseira de África no pulso e rasta ocasional, nunca levaba paraugas e odiaba as présas. As présas e quitarlle o til a solo cando escribía en español. Deixarllo, dicíame, era un acto de resistencia. Contra o dicionario, pero de resistencia á fin e ao cabo. E agora, trátase diso, de seguir adiante, da loita diaria, das diminutas batallas, da rebelión, pero xa sen el. Nun futuro ideal, falabámolo moitas veces, Pablo escribiría e eu corrixiría. El, historia e xeografía. Eu, gramática e ortografía. Sen precariedade, sen trimestres, sen negociacións nin contas pendentes... Afastados das traducións das propiedades da soia, que tanto lle serviron para aforrar, e da tiranía do peche do xornal que lle fixo dubidar cada día de se isto de contarnos o mundo, desde un ollar pequeniño, era o seu. Pois, finalmente, parece ser que si. Non deu tempo para máis e quedan no caixón ideas, voces, viaxes e triloxías... Moitas moscas agardando que alguén saiba contar como é que conseguen voar cando estoura un conflito. As miñas lembranzas de Pablo saben a pan, ao que me contaba que había en calquera lugar do mundo onde poñía o pé e podía engancharse a internet, tamén a ensaladilla e á tortilla do Socaire, porque era militante declarado do sencebolismo, un defecto coma outro calquera. Arrecenden tamén aos cachopos da Gaiteira e a toda a calma que a min me falta. Os nosos recordos compartidos ulen a mensaxes que entran a calquera hora, a Pájaros de Portugal, a El Pasajero, a Fariña, ás 7.27, a Patria, a Malaherba e a Libreros, a xogar a meter referencias nos textos, para probar quen as pilla e quen non, e a escarallarnos da risa despois. A Pablo, pelo crecho e barba rebelde, o das pachangas, o entroideiro e lector incansable, gustáballe escoitar, aprender e saber dos seus e, por moi lonxe que estivese, sempre voltaba co mesmo sorriso de: "alí non pasou nada", como se fose moito máis importante o que deixara atrás que o que vivira. Como privilexiada que son por ter lido algúns dos seus textos antes ca ninguén teño que dicir que, como xiro no argumento, está brutal. Inesperado e sorprendente, aínda que demasiado doloroso e abrupto como final, tanto, que o fai inverosímil. "Non sei, Pablo, eu daríalle unha volta".