"Imaxina entrar nun aula onde non te podes comunicar, non escoitas nada, non ves as facianas. Só un mar de corpos e cabezas cubertas por unha máscara". María Jesús Dans, profesora de Lingua e Literatura no Instituto Neira Vilas de Oleiros, non o pode describir mellor. Para ela, xorda case de nacemento, a súa condición nunca supuxo un problema para facer ben o seu traballo: ás suas costas quedan 30 anos de experiencia nas aulas que a avalan. Nunca, até agora. Coas máscaras, María Jesús Dans non pode ler os beizos. De súpeto, érguese un abismo comunicativo entre mestra e clase.

Non é unha circunstancia que lle veña de súpeto. A docente anticipouse a esta situación xa en xuño, cando asistiu a unha serie de claustros e reunións de avaliación cos compañeiros, cando foi consciente do problema. "Tiven un claustro telemático a través da aplicación da Xunta. Pedinlles aos compañeiros que me foran transcribindo o tema polo chat, xa que non hai subtitulado", lembra. Entón xa elevou unha queixa, mais a situación non tardou en repetirse. "Na reunión presencial, todos levaban máscaras. Pedín que alguén sentase ao meu carón e escribise o que estaba sucedendo, pero por precaución non se fixo. Foi un inferno, tiven que solicitar un intérprete para o seguinte claustro", lamenta.

Empezaba entón a cadea de frustracións e negativas, unha tras outra, que recibiu das diferentes institucións coas que se foi poñendo en contacto para acadar unha solución antes do inicio do curso. Non chegou. E non foi por ausencia de propostas por parte de María Jesús Dans, de quen non se pode dicir que non explorara todas as vías ao seu alcance. A primeira delas, a máis sinxela, foi a de solicitar máscaras transparentes, que fixesen posible a lectura dos beizos ao alumnado. Negativa.

"O problema é que non están homologadas, e as que están á venda se empañan. As pantallas non son unha opción, porque é obrigatorio levar a máscara debaixo", comenta. Á petición de enviar unha remesa de máscaras transparentes homologadas ao centro, resposta negativa, cando non silencio.

Unha dificultade que se suma ás xa derivadas da actividade docente de cotío: as gardas de patio, o control de corredores, as explicacións, o mantemento da disciplina nas aulas cobra un cariz totalmente distinto con estas novas trabas. "Non lle podo pedir aos rapaces que baixen a máscara, porque se nón, pode caerme unha denuncia", resume a docente. Non é a única persoa con este tipo de diversidade funcional no seu centro. Para a outra das docentes coas que comparte condición, a vía do intérprete que traduza coas mans as preguntas do alumnado non vale, pois a mestra non coñece a lingua de signos.

"Non recibín resposta tampouco á proposta do intérprete", aclara. A terceira vía que estudou, a da utilización de ferramentas tecnolóxicas de transcrición simultánea, recibiu o mesmo silencio. "Atopei o Cesya, o centro español de subtitulado y Audiodescripción, que teñen varios sistemas, e nada", describe.

O silencio, porén, non foi a peor resposta que recibiu María Jesús na súa epopea. Dende a inspección territorial, á que María Jesús remitiu varias misivas explicando o seu caso e demandando recursos de apoio, recibiu a estocada final: "A súa solicitude inclúe aspectos que non están contemplados na lexislación". María Jesús, coa lei na man, sabe de sobra que iso non é certo, e que as súas demandas están sobradamente amparadas pola lei. "Chega un momento no que un está impotente. Asústame como me vou comunicar cos rapaces. A comunicación interpersoal, poder falar, poder escoitarnos dalgún xeito, é fundamental", asegura. "Vou ter que poñer un medidor de sons para manter a orde na aula", bromea.

Malia que para a lei a súa condición existe, non ocorre do mesmo xeito nos protocolos de prevención do contaxio enviados pola Xunta aos centros educativos, nos que só consta una páxina na que se fai referencia á discapacidade. Sempre intelectual ou motriz, e sempre aplicada ao alumnado. "O protocolo de prevención non conta coa xordeira, somos os grandes esquecidos. Somos invisibles", resume María Jesús Dans.

O sindicato co que se puxeron en contacto estudará o seu caso o vindeiro día 30, co que queda, polo medio, unha longa semana de incomunicación total no seu entorno de traballo. A pesares de que non ten pensado desistir nas súas demandas, María Jesús está cansada, preocupada e frustrada ante a inacción das administracións e a desidia xeral que percibe ao seu redor. Se pide os medios, é porque sabe que ten dereito a eles. "Se pode ser, máscaras transparentes, intérprete e apoio tecnolóxico. Precisamos toda a axuda necesaria para desenvolver a nosa labor", propón.

A denuncia en redes do seu fillo, o escritor e xornalista Lois Alcayde Dans, sobre a situación que experimenta a súa nai no seu posto de traballo, espertou aos internautas a unha realidade á que moitos permaneceran alleos ata o momento. "Non hai empatía. É unha sociedade illada, insolidaria en moitos aspectos. A xente posiciónase,pero precisamos unha resposta máis forte, de ir todos os compañeiros á unha", resume.