Curtido en todas as batallas do xornalismo, sempre coas mans manchadas de tinta, impenitente viaxeiro, Alejandro Pérez Lugín foi desde Tatín, desde Moruxo, desde A Lagoa, un entusiasta cronista das Mariñas coruñesas. Ao carón da ría de Betanzos, enchoupouse dunha paisaxe que transmitía paz e fermosura. Unha terra suave e mimosa, musicada por xílgaros e merlos e decorada por castaños e piñeiros, prados e milleirais.
Don Alejandro aluga no verán unha casa branca de dous andares con balcón á estrada de Betanzos. Coas xanelas e as portas verdes, co seu cabazo e palleiro sen faltar a eira, a horta e a parra. Unha desas casas coas que soñaban os homes mozos que percorrían os mares do mundo, desde San Francisco ou Nova Iorque até Buenos Aires pasando por Cuba e Panamá. Desde Liverpool até Melbourne cruzando Constantinopla, a China e o Xapón. Eran fogueiros, maquinistas, padexeiros e sempre mariñeiros á forza.
Don Alejandro atopa as aldeas sen eses homes ausentes. Xunto aos vellos e aos fillos, as mulleres agardan traballando a terra de sol a sol, atendendo as vacas, criando tenreiros, transportando sellas de auga, vendendo leite, froita ou peixe, peregrinando á Virxe da Barca ou ao Santo Andrés de Teixido. Ditando cartas morriñentas para os maridos ausentes.
Labregos, gandeiros, tratantes, carpinteiros, segadores en Castela, comerciantes, esmoleiros... Nas tabernas atopan un momento de lecer para unha partida de brisca, unha tortilla de chourizos, un tinto de Castela, un branco do Ribeiro ou unha copa de caña. Ás veces hai empanada de raxo e case sempre un anaco de queixo.
Nas festas e romarías traballan arreo as costureiras, escóitase a banda de Panchón, fíanse muiñeiras e alalás, no luscofusco alguén axita as palletas dun vello acordeón. Pero os fiadeiros e as foliadas son a excepción desta xente laboriosa e aforradora. Dilixente para escorrentar un meigallo mollando en auga bendita unha folla de loureiro ou con tres pelos negros de gato.
A xente camiña moito e inviste moitas horas en desprazarse nas vellas dilixencias e carrilanas como a de Manolo Agra, tamén cinematógrafo, que vai e vén á Coruña pola Pasaxe, San Pedro de Nós, o Carballo e Osedo repartindo El Noroeste, El Eco de Galicia, Tierra Gallega, La Voz ou El Imparcial.
Don Alejandro dá conta dun turismo moi especial. Xentes de lugares tan distantes como Melide ou Arzúa veñen tomar os nove baños á ría e dormen sobre a palla nas pousadas da vila pagando tres patacóns diarios. Son as catalinas, mulleres bravas e tamén aforradoras.
Pérez Lugín coñece todas as Españas e fíxose forte na praza xornalística de Madrid onde a súa familia acolleu de moza á súa curmá Rosalía de Castro e máis tarde ao fillo desta, Ovidio. Coñece coma poucos a alma troiana da Compostela tristeira e silente, a bulideira Coruña na que Lino Pérez deixara de pregoar El Telegrama para facerse libreiro na Rúa Real, empresario no Principal e ultimamente no Relleno.
Don Alejandro é capaz de viaxar a Pontevedra, a bela Helenes, a cidade de Teucro, para asistir a un espectáculo taurino. É quen de visitar Noia na procura do convento franciscano de Monte Louro. Acepta o convite de Picadillo para acompañalo en Anzobre na celebración dunha nova edición de La cocina práctica. Coñece o refuxio cálido de dona Emilia nas súas Torres de Meirás.
Pero sempre que pode foxe ás Mariñas e ao mellor fai parada en San Vicente de Moruxo, na casa dos seus amigos Juan e Filomena Dato Muruais onde se saborea un excelente caldo de grelos e onde non falta boa conversa sobre literatura e xornalismo.
Ás veces, desde o seu cabalo presente o ar purificador do mar. Outras navega pola ría entre Sada e O Pedrido mergullado nas súas fantasías. Tamén entra cos paisanos na igrexa de San Xoán de Ouces e anda os camiños e corredoiras que o conducen a Gandarío ou á praia da Lagoa.
Non parece moi contento coas modernidades que anuncian os tempos. O automóbil, os xeados e a cervexa, os boliches de auga, o schotiss e o chas chas, o pasodobre flamenco, a murga e os pianos de manubrio.
Hai cen anos, Don Alejandro foi testemuña e cronista dunha pandemia gripal e el mesmo infectouse de tifo sorprendéndoo a morte na ría do Burgo, rica daquela en ostras, ameixas e berberechos.
Un século despois, o mundo parece ter cambiado pouco. Padecemos unha pandemia terrorífica, dona Emilia volveu silandeira a Meirás, a ría do Burgo está moi arriba na axenda política e Tatín e Moruxo, A Lagoa e Gandarío, Mesoiro e Reboredo, sendo fermosos enclaves das Mariñas para enviar ao mundo postais de esperanza. E noticia dunha terra fermosa.
Aínda se escoitan no corazón mariñán estes versos de dona Filomena que tanto agradaban a don Alejandro:
N’a Mariña, entre loureiros,
teño unha casiña branca;
teño paz e teño amor:
¡Estou vivindo n’ o ceo!
