O porto, unha oportunidade natural

Que unha quinta parte de todo o espazo portuario se dedique á natureza. Esa é a petición que o Grupo Naturalista Hábitat fai para que a transformación do litoral que está por vir sexa unha oportunidade gañada para a cidade e un escudo para paliar os efectos do cambio climático. O biólogo Cosme Damián Romay, do grupo naturalista, explica que a plataforma Climate Central, que é «a que mellores modelizacións [abertas ao público] ten» sobre a evolución do nivel do mar, prevé como hipótese «máis plausible» que o mar vaia reclamando gran parte do terreo que se lle comeu nas últimas décadas cos recheos e, sobre esa premisa, construíron un proxect para reverdecer o Porto, que foi presentado á comisión da fachada marítima, previa á redacción dos pregos de condicións que rexerán a transformación da cidade.

«Para o ano 2050, que é dentro de nada, só 25 anos, o escenario máis plausible é que algúns dos terreos que agora están en terra firme estean asolagados, e, en 2100, as zonas asolagables afectarán á zona de La Solana e parte do Ensanche. Con ese escenario temos que traballar», explica o biólogo que, na presentación que fixo desta proposta aos grupos políticos o pasado mes de outubro, lanzou unha pregunta: «De verdade todas estas zonas de recheo que están ameazadas polo nivel do mar, van ser urbanizables?» Esta cuestión non chega da nada, senón medio ano despois da dina de Valencia, onde se evidenciou o perigo que entraña construír vivendas [ou calquera outro edificio] en zonas inundables.

«Estas zonas do porto da Coruña poden experimentar asolagamentos con mareas altas e eventos tormentosos dentro de moi pouco tempo», insiste o biólogo, que considera que, «o ideal», se saísen da ecuación os intereses económicos, sería que a meirande parte destes terreos gañados ao mar se reconvertesen en «hábitats que puidesen paliar eses asolagamentos».

A propia natureza ofrece a solución a este problema en forma de marisma intermareal, que é un hábitat que funciona «coma unha esponxa que, cando se enche de auga, aumenta un pouco en volume, pero retén gran cantidade e, despois, vaina expulsando». Non hai que ir moi lonxe para atopar unha, haina na ría do Burgo, na súa xunqueira, aínda que unha máis icónica e a moito máis grande é Doñana, que absorbe as enchentes do río Guadalquivir. Entre o ideal e o realista, Hábitat propón que se dedique entre «un 20 ou un 30%» do terreo a que a natureza axude a resolver estes problemas case inmediatos que ten a cidade.

Iso traduciríase en varias actuacións. A primeira, encamiñada a «ralentizar os fluxos de entrada e saída do mar, situando barreiras semipermeables de area», explica Cosme Damián, que non é máis que copiar o sistema de Baldaio, que é unha lagoa litoral que se enche moi lentamente cando hai mareas altas ou tormentas porque a auga está dirixida a unha zona máis pequena. O que fai a barreira que separa Baldaio do mar é ralentizar as entradas bruscas do mar», relata o biólogo membro de Hábitat. Esta idea trasladaríase na cidade, sobre todo, á parte dos terreos portuarios de San Diego, onde se debería situar a desembocadura do río Monelos, con marismas intermareais.

«Estas barreiras estarían integradas na nova paisaxe da costa, nunha zona de baía interior habería catro zonas de marisma, cada unha dunha característica distinta e con capacidade para absorber auga en distintos momentos da inundación, por iso hai unha marisma alta, outra media e dúas máis baixas, que son as primeiras que se inundan cando sobe a marea e que poden axudar a controlar futuras entradas masivas de auga, en mareas vivas e co aumento do nivel do mar. Habería tamén dúas barras de area que ralentizarían a entrada do fluxo de auga, permitindo que as marismas funcionasen dun xeito máis acompasado. Son dúas frechas moi parecidas ás de Santa Cristina que nos farían gañar ademais dúas zonas de areal, de praia, para a cidadanía. Todo o que queda dentro da baía recrearía a antiga zona de costa onde estaba o castelo de San Diego, que se podería reconstruír», explica Romay Cousido, xa que esta edificación foi derruída para a construción de naves de uso portuario. «Sería cuestión de retirar os entullos, que debe ser unha capa como de dous metros e escavar ata descubrir a pedra na que estaba este castelo que era xemelgo do de Santo Antón. Para A Coruña sería, ademais, unha revalorización do seu patrimonio», sentenza o biólogo.

Máis alá da actuación nesta parte do litoral, está tamén a recuperación do río Monelos e tamén a idea dos corredores verdes, que sería compatible con «coller unha faixa de terreo do ancho dos xardíns de Méndez Núñez, paralela a Linares Rivas ata chegar a Os Castros e de aí, ao porto de Oza e, de aí, a Eirís», relata Cosme Damián, que confía en que esta proposta sexa recollida nos pregos de condicións como actuación a desenvolver porque conta co respaldo de moita xente.

O Bronx, un espello no que mirarse

Suscríbete para seguir leyendo