Loito nas letras galegas polo pasamento aos 87 anos do escritor Salvador García-Bodaño

O escritor Salvador García-Bodaño Zunzunegui (Vigo, 17 de xullo de 1935) faleceu este martes, día 7 de marzo en Teo (A Coruña), conforme informou a Real Academia Galega (RAG).

Nun comunicado remitido aos medios, a RAG destaca que García-Bodaño foi unha das figuras máis destacadas e renovadoras da promoción dos 50. "Soubo, como poucos, alzar a voz e, en tempos ben miserables, facer do canto unha canle liberadora, autenfificador", en palabras do seu compañeiro de xeración e tamén académico Arcadio López-Casanova (1942-2022).

De produción moi reflexiva e espaciada nas publicacións, a Real Academia Galega lembra que entre libro e libro colaborou en revistas e distintos volumes, mantivo unha intensa produción xornalística, cultivou a tradución e foi un destacado activista cultural desde os anos escuros da ditadura. Como membro da RAG, foi vicesecretario da institución durante a presidencia de Xosé Ramón Barreiro (2001 - 2009).

Nacido en Vigo, foi en Santiago onde construíu o seu espazo vital e literario. Na capital galega deuse a coñecer, mentres estudaba Dereito, como membro da xeración das Festas Minervais, certame universitario no que foi premiado en distintas ocasións. Anos despois publicaría o seu primeiro libro 'Ao pé de cada hora' (Galaxia, 1967), un poemario singular, que emanaba o marcado intimismo que caracteriza toda a produción do poeta.

Nestas páxinas confluían xa o existencialismo e o galeguismo, dúas correntes fundamental que marcaron unha traxectoria poética que temáticamente centrou no amor á terra, á Galicia que lle deu nome o poema que abre este volume; e o amor feminino, expresado dunha forma moi persoal.

Case unha década despois chegaría 'Tempo de Compostela' (1978), recoñecido co Premio da Crítica de Poesía Galega. Nesta ocasión a protagonista era Santiago de Compostela, retratada cun alento entre épico e lírico que constituíu unha auténtica novidade na literatura dedicada á histórica cidade.

A este espazo vital esencial dedicoulle tamén o seu discurso de ingreso en Real Academia Galega, 'Compostela e as nosas letras ata ou Manifesto Máis Alá (1992), e a propia institución destacou o protagonismo compostelán na súa vida e obra na publicación que editou con motivo do Día da Poesía 2019, que lle dedicou baixo o título Horas de Compostela.

A capital galega é tamén o escenario da súa principal incursión na narrativa, o conxunto de relatos 'Os misterios de Monsieur D'Allier' (Galaxia, 1992), Premio da Crítica Española de narración en lingua galega en 1993. Ese mesmo ano, a súa poesía publicada até o momento foi recompilada en 'Obra poética' (Espiral Maior), volume que incorporou un cancionero inédito, 'Poemas de amor a Xulia', e poemas soltos recuperados baixo o título 'As palabras e os días'.

Neses anos, sen abandonar a poesía intimista, García-Bodaño experimentou nunha liña distinta de carácter urbano e irónico que deu a coñecer en 'Pegadas non alcatrán' (Boletín Galego de Literatura, 1994), que preludiaba a altura e modernidade poética alcanzados co seu innovador Cidade virtual (Biblos, 2003).

O diálogo coa arte foi outra vertente notable da obra poética dun home con gran formación plástica, expresado en títulos como 37 debuxos para un país (Ediciós do Castro, 1985), unha colección de breves poemas en prosa que acompañan a obra gráfica de Felipe Criado; e Compostela (1989), con gravados de Alfonso Costa; ou o propio poemario Cidade Virtual, no que acompañou os versos con ilustracións da súa propia autoría.

Tradución, crítica e xornalismo

Máis aló da creación literaria, cultivou ademais a tradución, vertiendo aos galego títulos como 'Viaxe por Galicia' (Xerais, 1993), sobre as páxinas que George Borrow dedicou á Comunidade na súa The Bible in Spain (1843); e exerceu a crítica literaria, a crítica de arte e o xénero biográfico profundando na obra e na vida de autores como Avilés de Taramancos, Maside, Xaime Quessada, Luís Seoane, Rafael Dieste ou Xesús Corredoira.

A relación coa prensa foi outra constante na súa traxectoria. Nos anos 60 coordinou a sección 'Páxina de Letras' de 'El Correo Gallego', onde máis adiante publicaría durante moito tempo unha columna dominical sobre temas culturais e de actualidade. Colaborou tamén coa posta en marcha de 'Teima', revista galega de información xeral (1976-1977) e publicou colaboracións noutras cabeceiras como 'La Voz de Galicia' e 'El Ideal Gallego'.

Activismo durante a ditadura

O académico foi un destacado animador de proxectos culturais desde a mocidade e comprometeuse politicamente a favor da democracia durante o franquismo. Entre outras actividades, foi membro fundador da Asociación Cultural O Galo (1961), pioneira durante a ditadura de todas contas en Galicia dedicaríanse a reivindicar despois a lingua e a cultura galegas.

Nos primeiros anos 60 formou ademais parte do Consello da Mocedade e do núcleo promotor na clandestinidade do Partido Socialista Galego (1963), do que foi secretario de información e propaganda.

Entre as imaxes para a historia das letras contemporáneas galegas queda xa a fotografía que protagonizou na celebración do primeiro Día das Letras Galegas no salón de Fonseca xunto a Xohana Torres (1931-2017), Arcadio López-Casanova (1942-2002) e Carlos Casares (1941-2002). O catro participaron no recital de homenaxe a Rosalía de Castro.

Xa na democracia, en 1980 foi cofundador e elixido membro directivo da primeira Asociación de Escritores en Lingua Galega, e presidente do Ateneo de Santiago de Compostela. Foi tamén membro do novo Seminario de Estudos Galegos, patrón-fundador do Museo do Pobo Galego e cofundador do PEN Clube de Galicia, da Asociación de Tradutores en Lingua Galega (ATLG), do Museo de Arte Contemporánea Carlos Maside, do Instituto Galego da Información, da Fundación Castelao, da Asociación Galega do Libro Infantil e Xuvenil (IGI) ou membro do padroado da Fundación Pedrón de Ouro.

A súa traxectoria foi recoñecida con galardóns como o Premio Xunta de Galicia á Creación Cultural (1988) ou a Insignia de Ouro dá Universidade de Santiago de Compostela (2012). No seu Compostela de acollida, nos últimos anos os seus versos inscribíronse no Xardín das Pedras dá Biblioteca da USC (2020) e foi nomeado presidente honorario do Ateneo de Santiago (2021).

Condolencias

Ademais da Real Academia Galega (RAG), personalidades e institucións trasladaron este martes o seu pesar polo falecemento de Salvador García-Bodaño.

Así, o Concello de Santiago de Compostela, a través do perfil de Twitter da Concellaría de Cultura, lembrou que foi un dos fundadores do Museo do Pobo Galego, onde se instalará a súa capela ardente. É fillo adoptivo e medalla de ouro de Santiago, cidade na que lembra que tivo unha gran relevancia na vida cultural.

Ademais, formacións como o BNG e Podemos Galicia manifestaron nas redes sociais a súa pesar polo falecemento dun autor "referencial" e A Mesa Normalización Lingüística lembrouno como "unha persona comprometida coa lingua e a cultura galega".