Galicia únese para homenaxear a Castelao, clave no autogoberno e a cultura, no 75º aniversario da súa morte

Institucións políticas, culturais e sociais reuníronse este martes, 7 de xaneiro, para homenaxear e reivindicar a figura de Alfonso Rodríguez Castelao, unha figura que coincidiron en destacar como clave para o autogoberno e a cultura de Galicia.

Con motivo do 75º aniversario do seu falecemento, o Panteón de Galegos Ilustres, en San Domingos de Bonaval -onde descansan os restos do intelectual de Rianxo-, acolleu o acto de homenaxe convocada pola Fundación Castelao, o Consello dá Cultura Galega e o Museo do Pobo Galego.

A celebración contou tamén coa presenza do presidente do Parlamento de Galicia, Miguel Ángel Santalices; o conselleiro de Cultura, Lingua e Xuventude, José López Campos; o conselleiro de Educación, Ciencia, Universidades e Formación Profesional, Román Rodríguez; o presidente da Deputación da Coruña, Valentín González Formoso; e a alcaldesa de Santiago, Goretti Sanmartín.

Na súa intervención, López Campos reivindicou a Castelao como unha figura "de unión entre todos os galegos e un dos símbolos de Galicia".

Por iso, e como "mostra de gratitude do pobo galego a esta figura singular da cultura e política galegas", sinalou que a Xunta de Galicia decidiu declarar este ano 2025 como Ano Castelao, aproveitando tamén o 75º aniversario do seu falecemento.

López Campos desculpou ao presidente da Xunta, Alfonso Rueda, que atravesa un proceso gripal e fixo súas as palabras que preparara o líder do Executivo autonómico.

Así, destacou que o traballo de Castelao fixo que se percibise en Galicia "esa esperanza dun autogoberno". "Se hoxe en Galicia podemos gozar de autonomía e democracia, é grazas a xente como Castelao, pero tamén a outros anónimos que loitaron en tempos moito máis escuros (...). Que non se nos esqueza, que o seu valor non nos sexa indiferente", defendeu.

Mesmo consenso co pacto pola lingua

Para o conselleiro, non pode entenderse o galeguismo sen a figura de Castelao e, nesta mesma liña, expresouse o presidente do Parlamento.

O responsable de Lingua aproveitou o "consenso" que xera a figura de Castelao e a súa "férrea defensa do galego" para asegurar que da mesma maneira pódense alcanzar outros acordos en áreas que os galegos "esixen", tal e como é o Pacto pola Lingua. "É moito máis o que nos une que o que nos separa", afirmou.

Defende que a Xunta continúa con "a man tendida" e "aposta polo bilingüismo cordial, nunca excluínte, que nos conecte coa lusofonía".

Miguel Ángel Santalices subliñou a faceta "humanista" de Castelao e o seu "galeguismo non excluínte".

Así mesmo, remarcou que, 75 anos despois do seu falecemento, "pódese afirmar que Galicia é unha comunidade autónoma avanzada, democráctica e dona do seu futuro da man dun sistema de autogoberno sostido sobre a Constitución e o Estatuto de Autonomía".

Sobre isto, lembrou que o camiño percorrido culminou "hai algo máis de 40 anos cunha transición modélica, coa esperanza de transitar da man da concordia e o estado de dereito".

"Analizou con ironía, pero desde o respecto"

Santalices tamén mencionou as "profundas crenzas relixiosas" do "intelectual, artista e político que mellor interpretou a Galicia e ao seu pobo".

"Analizou con intelixencia, ironía e sempre desde o respecto, á sociedade galega que tan ben coñecía. Fíxoo sen traspasar as liñas vermellas que hoxe en día se tornan débiles cando as traspasan facendo desafortunadas sátiras de imaxes que congregan a fe de tantas persoas", comentou en referencia á polémica xerada pola estampita do Sacro Corazón de Jesús coa cabeza da vaquilla do Grand Prix mostrada pola presentadora Lalachús nas Badaladas de RTVE.

Por último, o presidente da Cámara Galega encomiou a decisión da Xunta de declarar este 2025 como Ano Castelao, "un paso adiante na tarefa coral de dar a coñecer o pasado e tamén honrar a figúralas determinantes da historia".

"Mantivo vivo o galeguismo no exilio"

Pola súa banda, o presidente da Deputación da Coruña, Valentín González Formoso, reivindicou a vixencia do legado de Castelao como escritor, artista, pensador e político.

"75 anos despois da súa morte, a súa luz non só segue viva, senón que continúa guiándonos como galegos comprometidos co progreso, coa liberdade e coa cultura", indicou.

Apuntou que Castelao "retratou con mestría tanto as inxustizas sociais como a dignidade colectiva do pobo galego" e, como o resto de intervinientes, destacou o seu papel na defensa do Estatuto de Autonomía de Galicia e na fundación en Montevideo do Consello de Galicia, "que mantivo viva a chama do galeguismo no exilio".

"Hoxe, cando os retos da globalización pon a proba a nosa identidade, as palabras e os debuxos de Castelao lémbrannos que ser galegos é o noso maior orgullo, e que defender a nosa lingua e cultura é proxectarnos ao mundo desde as nosas raíces", afirmou.

"Aínda faltan mans para a nación que soñou"

A alcaldesa de Santiago tamén reivindicou a Castelao, xunto a Rosalía de Castro, como os maiores representantes da "defensa inquebrantable do idioma e do dereito a existir de Galicia".

Considera Goretti Sanmartín que este aniversario ten que servir para recuperar "todas as dimensións do seu pensamento para combater así a desmemoria e que non volva ocorrer o que pasou xusto despois da súa morte, que o franquismo obrigaba a tratalo só como humorista e literato, evitando mencionar a súa traxectoria política".

Representa tamén, comentou, "esperanza para o futuro". "Aínda faltan mans para a obra á que Castelao dedicou a súa vida, para seguir construíndo a nación que soñou", afirmou e, nesta liña, avanzou que desde o Concello seguirán loitando para que a nova estación intermodal leve o nome de Castelao.

No acto tamén interveu o presidente da Fundación Castelao, Miguel Anxo Seixas Seoane, que sinalou que Castelao sempre foi un "personaxe polifacético que sempre tentou conectar co pobo". "Sentiu a voz desas xentes, debuxou para elas, escribiu para elas e deulles dignidade ao trasladar á prensa os seus rostros e os seus pensamentos na serie de humor 'Cousas dá vida", relatou.

Por todo iso, continuou, "o pobo galego outorgoulle a súa máxima estima e escolleuno como un dos seus símbolos". "Por iso temos que celebrar a Castelao, porque nos fai mellores persoas", aseverou.

Sopa 'Cousas da Vida' de Lucía Freitas

Para concluír o acto, e após as intervencións institucionais, realizouse unha ofrenda floral conxunta ante os restos de Castelao, que portaron dúas mulleres en representación da Asociación do Traxe Galego.

A homenaxe, conducido polo poeta e patroa da Fundación Castelao, Noelia Gómez, contou tamén coa música da soprano Beatriz Riobó Agulla, a frauta de Fernando Raña Barreiro e a arpa de Alba Barreiro Mariño.

Ao final do acto, os asistentes puideron degustar a colación da sopa 'Cousas da vida', interpretación culinaria da obra de Castelao realizada por Lucía Freitas.