Do nacionalismo plástico

Nun ensaio memorábel, que viu a primeira luz en galego e n'A Trabe de Ouro, Etienne Balibar explicaba, a propósito de Fichte, que o nacionalismo é de condición plástica. Hegel, cando culminaba a Fenomenoloxía do Espírito, percibiu ao lonxe o bruído dos canóns de Napoleón e alegrábase porque aqueles estouridos afundían o Vaticano e arruinaban a vella Alemaña. Moitos santiños nacionalistas solidarizáronse no seu día co arredismo de Kosovo e con todos os nacionalismos reaccionarios que contribuíron á destrucción de Iugoslavia e ao enfeblecemento e desaparición da URSS. Ao decer que os comunistas chineses deben ser patriotas, Mao Tse-tung estaba a marcar un camiño. O de Lumumba, Fidel, Ho Chi Minh e, digamos por non fuxir do Extremo Occidente, do Sinn Féin. O nacionalismo non é nin bon nin mau, senón que, en cada caso, mobiliza o mundo na dirección liberadora ou na dirección da opresión. Nacionalismo era o do partido de Hitler e nacionalismo é o dos movementos de libertación nacional de Agostinho Neto e de Samora Machel, aos cales podemos unir o nacionalismo, de signo moi diferente, que ficou fixada na figura de Gandh. Hegel escribía o seu prefacio co estoupido dos canóns da Grande Armée ao lonxe. Eu escribo estas humildes liñas coa alma encolleita polo estrépito inhumano das armas israelitas contra o pobo árabe de Palestina en Gaza.

O nacionalismo sionista fundaméntase na arela de os xudeus poderen ser os donos de Palestina, solo ao que eles, vindos da Diáspora, chaman Eretz Israel. Pro esa terra ten un nome, Palestina, e pertence a un pobo e a unha nación que é a árabe. Dous nacionalismos se achan fronte a fronte. Un deles, o sionista, é colonialista e pretende expulsar do seu territorio ao pobo que lexitimamente o posúe. O outro nacionalismo é defensivo e arela recuperar o país que lle fora arrebatado pola forza das armas estranxeiras. O nacionalismo é, si, plástico.

No interior de cada nacionalismo xoga o principio de contradicción e os intereses de clase. O sionismo serve ao Imperio norteamericano e constitúe a peza central do expansionismo capitalista en Oriente Próximo. Socialista desde os días fundacionais do baasismo, glorioiso na xesta do FLN en Alxeria, brillante na escena internacional nos días de Gamal Abdel Nasser e nos que se foron sucedendo os movementos que esnaquizaron as monarquías titiriteiras en Exipto, Irak, Siria, o nacionalismo árabe foi semp re laico e nel ocuparon un lugar central personalidades ateas de orixe familiar cristián como Tarik Aziz (onde está ese preso político, se está vivo?) ou o doutor George Habash no tempo en que existían os países non alineados e neutralismo anti-imperialista.

A agresión criminal ao pobo prisioneiro do guicho de Gaza prodúcese nun intre terribel no que o nacionalismo árabe en crise foi en parte substituído na vangarda popular polo confisionalismo relixioso. Aínda así, hoxe e alí a razón e a xustiza están da parte tamén deses mahometanos reducidos á escravitude e á dor colectiva polo estado de Israel.