Venecia vende e fai negocio da súa eterna crise ou morte anunciada. No seu inacabado canto do cisne rehabilítase, disfrázase e revitalízase cada día. Dende fins de Agosto ate Novembro a cidade ameazada polo Adriático suma a toda a súa historia pasada por auga á contemporaneidade que configura a súa Mostra Internacional de Arquitectura. Sección da Bienal creada no 1980, aínda que a iniciativa primeira deste gran evento das artes xa fora instituído no 1895. Punto de encontro sempre anovador, posta en escena, chamada de atención sobre as artes. Un xeito para abrir camiños á rexeneración da creatividade e das formas, á incursión na posmodernidade, como xa o fixeran moito máis atrás o movemento dadá e nos oitenta do século pasado o manifesto transvangardista lanzado por Achile Bonito Oliva, que tanto se deixou ver nas movida galega de entón. Daquela Atlántica fendía tópicos: Menchu Lamas, Antón Patiño, Lamazares, Leiro, Correa Corredoira, Moldes ... son algúns nomes que quedan e seguen. Coa Bienal Venecia é punto de encontro para os creadores. Na entrada do seu Gran Canle tanto atracan os máis luxosos iates dos magnates, como toman sitio mochileiros e cantautores de metro, esmolantes cos seus cans, entre acharoadas góndolas, "gondolieris" de bazar e turistas que coidan que o mundo se escenifica para eles.
Dende os seus inicios Venecia chama ós diferentes países a ofrecer os seus pavillóns, actividade interrompida pola Guerra Mundial no 1942 e retomada no 1948. Un xeito de desestacionalizar para seguir sendo atractiva meca das artes. Despois virá o Nadal e seguiralle o Carnaval que por aquí acada máximos sofisticadamente creativos. Bienal tras bienal que ofrece seccións para cada ano: de cine, arquitectura, música, teatro e todo canto significa o universo das formas. Ao fronte de cada sección cada seu respectivo comisario, sempre personalidades recoñecidas, vangardas de diferentes países, entre extravagantes propostas, que iso pesa moito mediaticamente na sociedade do espectáculo. Evento encabezado cun rechamante slogan, dirixido por unha variña máxica capaz de colocar en órbita da crítica e do mercado a algún creador que despunta ou ó que aparecía esquecido. Evento mundial cos conseguintes cotizados grandes premios, León de Ouro, León de Prata... con expositores centrado nos románticos espazos dos Giardini, entre os muros do recuperado histórico Arsenal e nos seus arredores. Toda Venecia faise escaparate seu e do que acontece, todo se pon a ton da marca de auga. Os pavillóns dos diferentes países ofrecen intencións, propostas encargadas a innovadores arquitectos. Así o Pavillón Español, do ano 1922 é obra de Javier de Luque, con fachada restaurada no 1955 polo asturiano Joaquín Vaquero Palacios, pai de Vaquero Turcios, enxeñeiros e artistas, ambos autores do encoro do Navia en Grandas de Salime... o Pavillón de Filandia é da autoría de Alvar Aalto, o de Venezuela do veneciano Carlo Scarpa... Estruturas que acollen e translocen o estado de ánimo económico e sociocultural, así como tamén e se saben enxergar, as contradicións de cada tempo e de cada país.
En anos de inconformismo, de análise de efectos e das súas causas, de crise e recortes, tórnanse o obxectivo, será distinto ó practicado até agora e porá límites ó dispendio. A traxedia trocase en comedia. Teorízase sobre a necesidade de achegar a arquitectura á sociedade, non acomplexala, nen constrinxila a unha elite. No 2010 un dos arquitectos seleccionados foi o madrileño Antón García Abril, con representativa obra en Compostela, como o edificio da SGAE, con ese pétreo muro ciclópeo e brutalista, recreando o megalitismo e voltando a teorías modernistas de Antonio Palacios. No 2002 estiveron representados os arquitectos galegos Manolo Gallego Jorreto e Quintáns... e iso pasa ós catálogos, ó currículo e ás contratas. Cada artista coa súa proposta, coa súa posta en escena, coa súa performance, todo se fai espectáculo. Coa ansia de non pasar inadvertido e marcar época, Frank Gehry conseguiuno no 2008 cunha instalación efémera, a xeito de encofrado de madeira montada artesanalmente.
Neste 2012 a Bienal conxunta coa arquitectura a 69 edición do Festival de Cine, no que priman as mensaxes de concienciación a favor da liberdade de expresión, da madurez democrática, en contra do fanatismo e da intolerancia. Mentres os encontros de arquitectos preséntanse acollidos baixo o epígrafe de Territorios comúns. A crítica lánzase contra a megalomanía. Metáfora que quere ir máis alá do espacial e territorial , para celebrar o diálogo e a colaboración neses espazos que complementan, delimitan e urbanizan a paisaxe que é a Arquitectura. Tempo de busca das esencias, de redefinicións, do humanismo fronte á crise global. Neste ano, despois de tanta arrogancia erixida entre pelotazos e conseguintemente fracasada, que desemboca en crise, a Bienal de Venecia revístese de alegación, discursea contra o dispendio, a intolerancia e todo iso que está nas mensaxes do movemento 15-M.
Dalgún xeito, nesta convocatoria Galiza tamén está presente, pois o director da decimoterceira edición da Bienal de Arquitectura é David Chiperfield, caracterizado polo minimalismo, por pregarse ó contexto e á función. Este arquitecto londinense hai anos que escolleu Corrubedo para dar unha lección de que é posible harmonizar a tradición coa contemporaneidade nunha casa na que pasar o seu tempo de ocio, mirando ás dunas, ó monte, ó atlántico céltico e a unha pequena vila inxenua e xenuinamente mariñeira, pero tamén salpicada do mal gusto imperante. E nesta convocatoria o León de Ouro á traxectoria concederáselle ó portugués Alvaro Siza, autor do Centro Galego de Arte Contemporáneo de Galiza, en Compostela, que non puido asistir a recollelo por ter un brazo roto. Hai outros galardóns ás participacións nacionais e para as exhibicións internacionais.
Ante a crise, para iso están os artistas, para abrir a solucións. Creadores que se moven pola forza do espírito, que é tradición, busca e relacións. Que, se son auténticos, non caen na adición á esmola ou a subvención. Venecia, porto de singraduras, sempre contra a súa nostálxica vocación de bágoa, de ciprés, de cemiterio de vidro, a Marca de Auga que escribía Brodsky, a cidade que se confunde co tempo que marcan os campanís, mestura arte culto co kitsch e encadra, como ningunha outra cidade, os Catro Elementos, o Oriente con Occidente, que abre camiños... Incluso costa crer que obra artística tan inxente, sempre entre as sombras da morte por asolagamento, fora creada polo ser humano na busca inacabada da beleza.
