Canta escultura fai Francisco Leiro recibe como bautismo o sopro final dos cinco sentidos, máis os da intuición, a tradición e saberes enxergados polo creador na súa andaina mundana. Tratamos sobre un soñador xenial do Cambados cantado por Cabanillas, nacido no 1957, e que como xa fixo o seu paisano Asorei segue a afondar, en forma e fondo, nas trazas e nas mensaxes evocadoras do expresionismo escultórico galego. E alí onde Leiro vaia, entre os vértices dos seus tres talleres, Cambados, Madrid ou New York, arredor de cada súas circunstancias, ten moito que contar, rebórdanlle as ideas, sabe como expresalas e mesmo como animalas con ese alento vital dun certo panteísmo fisterrán, céltico. Creador, construtor de formas contrapelo e arrítmico, inspirado, conmovido pola arroiada dun acontecer que enzoufa ás xentes do común. As súas figuras, de pés e mans anchas, agáchanse, axeónllanse, rómpense, imploran á Terra ou estarrícanse, alongan os brazos, abren as mans e claman ao Ceo para espallar un berro, unha mensaxe que ecoa. Esculturas para sentir dende todos os puntos, coas súas luces e sombras, con todos os sentidos postos, máis os da intuición, para enxergar dende o sistema métrico da cultura e dos códigos de cada quen, no que xa entra o escultor na súa diacronía vital, o seu tempo e as circunstancias.

Leiro sabe dalgo máis que desa cartilla elemental clásica, de labras de Medusas, Hércules, Venus, Atlantes, Discóbolos, David, Laocontes retortos na terretibilitá das angueiras miguelanxelescas, sabe tamén que navega polo labirinto doutros máis reais novos ritos e novos mitos, entre os dispendios e as ameazas do noso tempo e velaí que as súas desfiguradas figuras son maiormente heroes anónimos de cada xornada, das rúas da urbe ou dos eidos do rural, cangadas coas ferramentas do traballo, cos pés no chan, sen a grandilocuencia das peañas, aínda mais quizais espidos, esfarrapados, descalzos ou con botas, como dando un definitivo paso ao fronte pra desprenderse das vendas, das corda, das cadeas e rematar de ser escravos. Novos santiños nosos de pau ou de pedra. Algo así xa asoma no monumento a Curros da Coruña, feito por Asorei: tras a imaxe do bardo precursor, a unha e outra banda a procesión dos seres do traballo, coa testa gacha, as mans nas ferramentas e sobre deles érguese ao Ceo gabanciosa a Alborada... atrás os altares solares, os megalitos dos confíns atlánticos...

Paco Leiro está feito por si mesmo, non hai máis que velo, témolo observado dende moi atrás, dende que era mociño e rabuñaba cos seus dedos no cemento e lles daba cor -alá polos setenta e na praia de Cachadelos que abre á Lanzada das nove ondas- a crista e ás cabezas das esculturas duns cabalos para unha hípica. Xa aniñaban nel os grandes principios dos escultores dos frisos do Partenón, sumando saberes sobre os que se recrearon monstros e figuras do Pórtico da Gloria, as tentativas de Rodin, de Asorei, as roturas de Picasso... imaxes desbastadas e labradas sobre troncos de árbores, carballos, castiñeiros... contundentes e bastas toradas que noutrora tiveron raiceiras fondas na Terra e ramas erguidas ao Ceo, madeira tronzada a pulos de motoserra, desbastadas coa forza das aceirudas machetas, a golpes de mazo e do esbarrar de gubias anchas contra ou ao ritmo da pel das vetas... quizais por algures asome o agarimo do refrego da lixa na busca de contrastes, pra lograr algunha mensaxe na faciana, un xeito de sorriso retranqueiro celto-etrusco ou de máscara tráxica grega. E a cor, a policromía, tan maltratada hoxe, imprescindible na Galiza de sempre, dándolle senso ás vetas, deica convertelas en topografía de amarguras e ledicias sobre a pel da paisanaxe ou en humilde moiré das súas roupaxes de traballo. Velaquí unha nova e sorprendente mensaxe sobre o mundo, esoutra Galiza Santa que xa fora cantada por Cabanillas.

Furando entre a obra de Leiro metémonos tanto entre tradicións e innovacións, como en nós mesmos e neste noso mundo escoado, sangrante, de esperpénticos monstros, de demos, pero tamén de anxos e trasnos, en contrastes claroscuros de Ceo e Inferno. Un xeito de novos e submisos profetas, de apoucados druídas, os que claman ao seu xeito. Entramos nun relato particular, na mensaxe dun artista de novos e inacabados escravos, arrastrados polo fatum, pola forza da arroiada do destino, das situacións límite, as catástrofes, as guerras, avalanchas de migracións, clandestinos, campos de refuxiados, nais coraxe, o ego, as ameazas, os medos, a deshumanización... apocalipse posmoderno retransmitido en directo en bombardeo mediático, que recibe, emite e retransmite un creador de formas comprometido e solidario.

Os títulos das obras de Leiro compleméntase e abren pistas, Goma é un campo de refuxiados no Congo; Molida é un xeito antigo de apaño, de rolla para aturar pesos sobre as costas ou a testa: trátase doutro xeito de Piedade, escultura que representa a unha muller ergueita, vertical como un pau, de ollada verde e firme que contaxia loito, carga sobre unha molida na súa testa a horizontal arcada do corpo branco do seu compañeiro morto, desfeito por unha bomba... e como pano de fondo a foto real desta historia; A Franxa é como un berro xordo ó ceo; Capoeira, a previsión revestida con escafandra ante o medo aos contaxios.... Ao paso: a procesión dos caladiños voluntarios, enfundados en hábitos de traballo, marcando o andar, pra limpar confíns oceánicos enchapapoteados; Winter, inspirada na longa ola de frío que conxelou New York no inverno do 1994... Penitentes, Retén, Requiem... Leiro, non busca, atopa ó seu carón, no acontecer... e interprétao ao seu xeito, cargado de tradicións, de si mesmo e de futuro. E cada obra coa súa música de fondo, quizais de alborada.

Exposición a que se mostra neste verán na Coruña como un bosque animado, procesión de espíritos, manifestación de parcas, de dignos, pero queixosos heroes populares, como para paralizar un acontecer imperfecto. Actividade nacida aquí, dende o Concello, sen demasiados gastos, construída dende o que temos, mesmo para exportar, para compartir e sentir integralmente, deica meterse na denuncia, nun autor, na súa terra e no seu tempo. A selección de obras de Leiro contrasta coas imaxes fotográficas que as inspiraron, complementándoas nun xeito de escenografía. Selección de obras cedidas pola Colección de Afundación de Vigo, a Fundación María Xosé Jove da Coruña e o Museo do Mar de Vigo nun nidio diálogo de formas deformadas polo golpe desas circunstancias que impresionan ó seu creador. Exposición comisariada pola experiencia contrastada de Rosario Sarmiento co equipo de Exposicións e Coleccións do Concello da Coruña, nun momento de cambios no Goberno Municipal e deixando o listón alto. O catálogo co xusto e necesario, con textos de Rosario Sarmiento e Miguel-Anxo Murado que reafirman claves pra entender e abrir portas ao universo, a unha "iconografía persoal do presente" dun creador galego cos pés achantados na Terra, ao que por algo tampouco lle faltan sucedáneos.