Os medios e mesmo a escola espallan o que lle botan: a tradición que non traizoa é traizoada, a súa poesía e creatividade comercialízase e globalizáse. Dende sempre o mundo desafía á morte, quizais sen saber que no amor, na poesía, na creatividade está o antídoto.

Outono murcho, de ventos, chuvieiras que ispen ás árbores, pra devalar sobre deles, entre nubeiros, as raiolas dun solciño ictericio, ouridourado, manso. Barroco pórtico da invernía, de xeito baril enxergado e transmitido por Otero Pedrayo dende a súa Trasalba, sobre as bocarribeiras que abren ao Barbantiño e ao Miño, lugares ourensáns por onde se celebra, como en ningures, aos Defuntos e se fan magostos.

Tempo axeitado pra avivar ritos arredor da morte, os que existen dende que se filosofa ou se fai poesía e arte sobre os dous sempiternos cabos que se unen en cosmogonía, o da vida e o da morte: a morte propia, a allea, a amaestrada, os arremedos e osconxuros, os mitos, ritos e xogos macabros, o Trasmundo e as súas sombras, señas, compañas...

Outono nos que sobre as agras asoman como cabezas as cabazas... e nas espidas ponlas das maceiras penduran as vermellas ou douradas mazás de inverno... esferas terreais que arremedan ao cosmos celestial. Importante telo en conta, xa que destas formas que ambientan escenarios do tempo sacroprofano dedicado aos Santos e aos Defuntos farase festa e negocio, pra inspirar grilandas, bolas de vidro ou de plástico cos que dar vida no Nadal. E de todo se fai entroido pra travestirse, desafiar e espantar dende nenos os medos e máis os da noite, da invernía e da morte. Entroido de outono, globalizado, onde cadaquén abusa da liberdade que lle deixan pra desafogar medos e mostrar a súa imaxe do terror, cada vez máis sanguiñolenta, inspirada polos films, nos argumentos terroríficos do splatter ou gore.

Sen faltar os que afirmando a súa orixinalidade rebuscan entre as orixes: ritos de celtas que son máis nosos e tratables, máis estremeiros. Celtas, preñados de orientalismo ario, iraniano, saberes dos que se serviu Pitágoras e a súa caterva de sabios, onde o cranio, a testa é como sacro recipiente, niño de saber, lembranzas e ideas , amuleto. Deixamos de banda a romanos e cristiáns, sendo os que máis conforman o tear e a encrucillada da nosa cultura e que beben tamén do orientalismo, o que seguimos a facer pola rutina do instinto. Seguimos a muiñar sobre a roda druídica, arredor do labirinto da doutrina do reino do Trasmundo, o que está despois dos valados da vida, furando no bosque animado como en caza salvaxe, entre serpes, dragóns, lobos, corvos, a curuxa, o gato negro, meigas e magos... locus sacer, escenario de árbores patrucios, penedas, fontes, pozos... medo a que a noite se apodere do día, como nos mitos astrolóxicos presididos polo sol e a lúa, a ascese do Caos ao Cosmos... e sempre as sombras da Morte, a parroquia dos mortos, capaz de fender os coutos do camposanto para asomar en compañas de luz na noite dos camiños... Maxia e misterio, o descoñecido, o fabulado, tecido entre criaturas encantadas do monte, fadas, xianas, xiacias, mouras ou moiras, as que memoran, as que con base no pasado dan consellos sabios pro futuro.

Festas agrarias de outono que pechan o ciclo agrario, de orixe oriental, como as mesmas Saturnais romanas coas que se creía abrir as portas do reino das tebras e do frío, do Trasmundo, pra deixar saír espíritos e terror... Toma nota o gaélico Samaín que significa encontro, reunión do presente co pasado, dos devanceiros cos de agora, Samahín no irlandés de hoxe, identificado tamén en Erín co San-fuin ou o fin de verán, tempo recomendado pras vodas , cando se van a mellor clima as bandadas de paxaros, tempo da unión de Dagda - o seu antigo deus do día, o venerado polo pola tribo dos Tuatha de Danann os que asasinaron a Ith pra recibir a vinganza do seu pai, o galaico Breogán coa deusa Morrigain, raíña das pantasmas, a que no medieval ciclo artúrico inspira a creación da fada Morgana. Festa dos mortos na que se compartían potaxes milagreiras dos caldeiros sacros, se danzaba baixo a lúa... Argumento baril a comercializar como Halloween, centralizado na noite do trinta e un de outubro ao un de novembro, respectado pola cristiandade como Día de Santos, pra traspasar ao dous a celebración dos Defuntos, noite na que contar contos de medo, os de María Dura, de señas e almiñas errantes... Motivo de festa e algarabía sacro-profana para os herdeiros da emigración anglosaxona, espallada especialmente por América do Norte, avivada e a sumar, de xeito diferente, polos latinos centroamericanos e máis do Sur, con tantas tradicións aos mortos, avivadas e transformadas pola colonización hispana.

E lume pra esconxurar a noite cando mingua o día. Lumaradas que en Irlanda se acendía na localidade de Tlachtga, onde a tradición venera con este mesmo nome ao deus-señor céltico das rodas de lume. Nesa fogueira prendían fachóns os clans, que logo espallaban pola illa. En Gales e Escocia acéndense as fogueiras nas cimas dos montes, como en Galiza, países célticos das benditas ánimas, e aínda en moitas casas, deixábase sobre a mesa pratos con xantar e a lareira acesa pra acollerse os espíritos errantes... logo eran os ratos os que se encargaban do demais... Agora as máscaras disfrazadas de ultratumba solicitan pasteis pra adozar a morte: velaí os nosos "osiños de santo", as chulas azucradas... vello pretexto pra un novo botellón temático.

En Galiza é de sempre a festa das grandes fogueiras, as magnus ustus, arredor das que maxinamos un mago ou un druída, a espantar os espíritos ruíns, os magostos, festa conservada, sen permiso oficial como en ningunha outra parte do mapamudi.

Tempo de cabazas que enchen cabaceiros, base dun xeito de caldo esencial e mesmo de doces... esféricos universos cargados de semente, de futuro... Tempo dos roxos morodos sobre as súas árbores verdes, da castañeira, das castañas, sementes, envoltas nos seus espiñentos ourizos, base da alimentación galega nun pasado de lareira e pote... Agora venerada en festa, asadas en fogueira, zonchos, ensarilladas en colares e grilandas... tempo pra abrir os pipotes e catar o viño novo.

A cabaza é como un microcosmos que expresa a ambivalencia do que nada vale ou do que o ten todo, pebideiro, seminario, preñez, abundancia, fecundidade, rexeneración... pra tribos de África , de aquí ou da mesma China.... e así mesmo se expresa nas loxas de sociedades secretas. Carcasa usada dende a prehistoria como recipiente, a enxebre cabaza dos peregrinos... e baleirándoas representamos nelas cabezas iluminadas no interior con escintilante lume, como efémeras tetes coupes célticas na noite outonal. En Galiza quéreselle ás cabazas, aquí dende o seu xerminar moldéanse... e aprovéitanse pra a sopa de cabaza e pros pasteis e velaí o cabelo de anxo feito da cabaza da cidra ou abóbora, tipos de cabazas traídas no trasfego de Indias e que chegan a acadar sorprendentes tamaños.

Tempo de outono na Galiza cristianizado polo soldado romano Martiño de Dume ou de Braga, sc. VI, dos máis papistas que o mesmo Papa, o que, ademais de combater os cultos priscilianistas, panteístas, amparou os seus sermóns coas reliquias do seu paisano e homónimo Martiño de Tours, cristianizador dos galos... ambos Martiños procedentes das ribeiras do Danubio, na Panonia Húngara, abrindo ao Oriente, para ser celebrados e venerados moi de xeito especial en Ourense, onde do de Tours se fai patrón e de cada 11 de novembro se honra en magostos. Festa na que os ourensáns suben aos altares do Montealegre pra acender fogueiras e asar castañas, beber e baixar coa faciana emborrallada. O misterio, a festa e a feira continúan.