Está claro que a sociedade actual xa non está dirixida por aquilo tan antigo do pau e a cenoria. O do pau quedou para situacións extremas, ou para sociedades non acabadas de desenvolver de todo. Por estas contornas, o método de levar ao rego consiste en crear necesidade de cenorias renovadas cada pouco e cada vez máis sofisticadas, non exactamente inalcanzables, pero tampouco a man. A única celebración primitiva orixinal, que festexaba que viña o inverno e ala!, a recollerse!, converteuse nunha serie de varios festexos por esa mesma razón. Non é que haxa o 24, o 31 e o 6, Noiteboa, Noitevella e Reis porque en cada data se celebre unha cousa distinta (nacemento de Cristo, cambio de ano, regalos aos nenos). Dánse, coa calculada cadencia dunha semana entre unha e outra, para que se produza en cada data un pico de exaltación e logo un baixón, que rapidamente se supera porque volve outro momento de euforia.

Esta especie de montaña rusa afecta ao consumo. Os Reis -a data e celebración- perderon o monopolio dos regalos, que se estendeu ao 24-Papá Noel, e tamén ao 31 (aí, quen regala?, o abeto?). Pero un rito non anula os outros, de forma que en realidade, hai consumo comercial nas tres datas. E non só comercial. Tamén o hai de afecto, familiar ou de amizade, de bos sentimentos. E tamén de consumo interno: ningunha outra época do ano chama tanto ao que antes se chamaba exame de conciencia, e agora se podería denominar necesidade de reseteo ou posta a punto. Aínda que a vostede lle vaia de fábula, hai unha enorme presión psico-social para que cambie. A mellor, por suposto. Algo tan íntimo e persoal como as metas que cada un se propón -no caso da xente que fai iso- convertéronse nun rito público e xeneralizado, mesmo nun referente publicitario.

Non sei se vostedes xa se fixeron os propósitos para este 2019. Hai quen os fai a finais do ano vello, cando o novo parece que non vai facer nunca acto de presencia, e polo tanto hai unha enorme ambición nos propósitos e tamén unha inmoderada confianza na capacidade propia de cumprilos. É dicir, como definía Samuel Johnson as segundas nupcias, a vitoria da esperanza sobre a experiencia. Conforman o sector optimista. Normalmente, eses que din na noite de fin de ano, "este 201B" vai ser un bo ano, xa verás", da mesma forma que o dixeron do 201A e o dirán de 201C. Eses que, como non lles tocou nada na Lotería de Nadal, consideran que teñen multiplicadas as posibilidades, ou os dereitos adquiridos, para a do Neno. E mesmo que se lle tocou un chisco, é un sinal para que o gasten -para que o invistan, quero dicir- na do Neno (outra montaña rusa euforia-depresión, neste caso de expectativas). Logo están os pesimistas, tamén coñecidos como resacosos. Son os que fan os seus propósitos a posteriori, e moitas veces a fortiori, é dicir, obrigados. Pola mala conciencia, as circunstancias, a dor de fígado ou a parella.

En calquera dos casos, non sei que será peor, se ser quen de conseguir o proposto, ou fracasar. Fracasar non mola, por moito que se diga que é o primeiro paso para o éxito. Pero no caso improbable de dar levado a caso un propósito de fin de ano -non sei se na literatura científica hai constancia de tal cousa- todos pensarán que non ten mérito ningún, como quen gana unha desas apostas parvas de dar comido dúas potas de callos. Hai quen di que o bo é facer propósito de incumprir cousas. Eu creo que é moito mellor facerse malos propósitos. Así, se non se cumpren, mellor para todos.