Talvez algunhas das terribles escenas ás que asistimos a semana pasada durante as eleccións madrileñas teñan que ver co feito de que no calendario político español falta un 25 de abril, unha data que marque de xeito definitivo e rotundo o final dunha ditadura fascista. No resto de Europa hai máis de un 25 de abril. Os dous por excelencia son o portugués e o italiano, que ademais cadran con esa data. No portugués, a emisión ás 00.20 horas do 25 de abril de 1974 en Radio Renascença do Grândola Vila Morena do Zeca Afonso marcou o inicio da mobilización do Movemento das Forzas Armadas, da Revolución dos Cravos, e o final da longa ditadura salazarista. En Italia, o 25 de abril de 1945 rendíase finalmente o exército invasor alemán ante o avance duns partisanos que levaban no bico un himno creado para eles polas xornaleiras dos arrozais do sur, as mondinas: o Bella Ciao. Tres días máis tarde, o 28, o cadáver de Mussolini era exposto á multitude pendurado boca abaixo nunha das imaxes icónicas do século XX, logo de ser capturado polos partisanos perto do lago Cuomo cando tentaba fuxir a Suíza.
Outros 25 de abril cadraron fóra desa data. O Xuízo de Nüremberg tivo unha duración de case un ano, entre o 45 e o 46, e nel foron xulgados e condenados boa parte dos responsables do alto mando do nazismo por crimes contra a Humanidade. Adolf Eichmann, que deu fuxido á Arxentina na confusión dos últimos días do III Reich, foi capturado en Bos Aires polo Mosad, trasladado a Xerusalén, enxuizado polo Holocausto e executado en 1962. O seu caso inspiraríalle a Hannah Arendt unha doutrina de implicacións lamentables: a banalidade do mal.
Na Francia liberada, ao nonaxenario Pètain a súa avanzada idade libraríao dunha pena capital que si padeceu o primeiro ministro do réxime de Vichy, un 15 de outubro do 45, Pierre Laval. Este antigo deputado socialista seducido polo fascismo pronunciou, en 1943, un célebre discurso radiofónico no que concluía o seguinte: “Eu desexo a vitoria de Alemaña porque, en caso contrario, o bolchevismo apoderaríase de toda Europa”, que sería empregado durante o xuízo como proba do seu colaboracionismo. Estou seguro de que o lector desta columna terá escoitado practicamente o mesmo discurso entre nós moreas de veces para lexitimar o golpe de estado do 18 de xullo. Certas cousas aínda empezan nos Pirineos.
Entre nós, a ditadura finou na cama e de morte natural un 20 de novembro do 75, en efeméride joseantoniana. O ditador, que librou unha guerra contra o seu pobo auxiliado polos regulares árabes, a aviación de Hitler e os tanques de Mussolini, morreu na conciencia de deixar todo “atado e ben atado”, como estamos a ver hoxe, na Coruña, onde somos incapaces de impedir o espolio de Meirás ou de recuperar aínda a casa daquel faro da ilustración galega que foi Joseph Cornide, entregada a Franco en forma de suborno. Aquí aínda temos pendente o noso 25 de abril.
