Asombraba ao vello Braudel que o Reino de España nunca fose capaz de pechar o Estreito de Xibraltar como, sen dúbida, sempre foi quen de facer o Turco co paso dos Dardanelos. Descoñecemos os motivos desta neglixencia, seguramente debida ao desenvolvemento insuficiente da técnica militar, pero, en todo caso, o asentamento en Ceuta constata esa vontade de control do tráfico do Estreito, proba da excelente visión estratéxica dos portugueses, primeiros colonizadores do enclave. En todo caso, cómpre constatar que grazas a fracasos semellantes na conformación do proxecto imperial español escribimos estas liñas na lingua de Rosalía e non na de Dona Emilia. Aínda ben.

Visitei Ceuta por primeira e única vez durante a Semana Santa de 2019, xusto a tempo para contemplar un paso solemne da Lexión coa cruz sostida sobre as súas cabezas. Sensación de estar nun gran campamento militar, nun lugar rodeado. O que rodeaba era, por suposto, Marrocos. O Marrocos do norte, rifeño, mourisco e amazigh, que malvive en boa parte do contrabando de todo tipo de mercadorías con Ceuta, hipocráticamente consentido polas autoridades dos dous bandos. A escasos 40 quilómetros de Ceuta atópase, solemne e maxestosa, Tetuán, onde aínda é posible percibir os trazos físicos do Protectorado español, así como unha morriña máis sutil do Al-Andalus. O zoco de Bab Tut, no interior da Medina, contiña máis sensacións cromáticas, olfactivas e históricas das que os meus atordados sentidos puideron descifrar.

Máis alá da anotación turística, o norte de Marrocos ofrece a evidencia dun país terriblemente desigual, no que a profusión de mesquitas e policía semella querer conxurar a ameaza inminente dun gran estoupido social provocado polo paro e a pobreza. Un estoupido como o das Revoltas do Pan, ou da Fame, de 1984, cando todo o Rif se levantou contra a escaseza de recursos básicos, como os alimentos, imposta polo esforzo bélico empregado precisamente na conquista do Sahara. Un norte complexo e indómito, que resistiu durante case tres décadas, entre 1960 e 1999, as formas autoritarias e brutais do réxime de Hasan II nunha longa loita coñecida como os Anos de Chumbo.

Hai máis historia no que acontece hoxe en Ceuta que a simple represalia polo rescate de Ibrahim Gali, o líder polisario, trasladado polo estado español ao aeródromo militar de Zaragoza nunha decisión que, por unha vez, aplaudimos, malia á constante inopia atlantista de González Laya e os seus patróns. Hai un malestar con profundas raíces históricas e sociais que a camarilla absolutista que goberna o país con man de ferro, o Majzen, pretende encamiñar cara ao veciño do norte, nunha especie de reedición da Marcha Verde de Hassan II que resulta máis ben nunha vergoñenta exposición internacional da miseria e a desesperación dos seus súbditos na versión do fillo, Mohamed VI.

Manobras imperiais e ínfulas de Gran Xogo no contexto dun país arrasado polos efectos da COVID e dunha rexión dependente, en boa medida, da economía informal de fronteira con Ceuta, cancelada desde marzo de 2020. Primeiro como traxedia e despois como farsa.