Para escribir, hai que manchar antes os pés de lama. Charles Bukowski adicou 12 anos da súa vida a unha estafeta de correos. Jack London ocupaba aos 23 anos 18 horas ao día na enlatadora Hickmott. A Nobel Olga Tokarczuk foi limpadora do fogar en Londres. Nos últimos tempos, faltaban en Galicia relatos en primeira persoa da clase traballadora. Ata que Xabier Cid, premiado escritor de Ourense, decidiu contar que fixo coa súa vida entre 2018 e 2020. O relato pegadísimo á terra: 10.000 millas de andar na bici (Edicións Xerais)
O seu currículum fala dun escritor, tradutor, profesor universitario.
Nalgún momento da miña vida fixen todo iso. Pero agora traballo nunha consultoría. No pasado recente tamén repartín comida e fun guía turístico. Esa experiencia aparece agora nun libro de non ficción, de feitos reais. Do que vivín en Escocia ata setembro de 2020 (en Glasgow e Stirling).
Que foi da súa vida entre 2018 e 2020?
Este libro de non ficción está dividido en cinco partes nas que conto a miña etapa no reparto de comida nunha bici tradicional: unha parte adicada ao traballo, outra á comida, a terceira á paisaxe, outra á bicicleta e a quinta á propia illa (a máis política da obra). Todo nace dun tuit e tamén da vergoña que sentía as primeiras semanas por ese traballo, que mantiven en segredo.
Por que mantivo en segredo que era repartidor de comida en bici?
Durante oito anos tiven unha empresa en Galicia con outros socios (aínda que que xa vivía en Escocia), ao pechar tiven unha sensación parecida a unha separación matrimonial. Non estaba no meu mellor momento persoal. Empecei a traballar no da bici e non lles contei nada aos meus pais, oculteillo á familia. Moita xente tardou en sabelo, é algo que non puxen en Linkedin. Pero lin ese tuit dunha tal Antía en plena tempada de neves, ela dicía que era mellor que os repartidores non saísen das súas casas. E a min pareceume mal, molestoume: en vez de que decidan sobre os meus problemas prefiro que me paguen máis propina. E tomei a determinación de escribir este libro.
E agora que recordo garda deses dous anos de ‘rider’?
Que foron dous anos estupendos, dos mellores traballos que tiven nunca. Non quería contar que estaba así, empezando pola familia que pagou os estudos cun esforzo económico. Hai un condicionante social, de que a xente pensa que non é un traballo cualificado, que baixas un chanzo. Como se deixas o xornalismo e limpas casas. Pero na realidade, un repartidor en Escocia cobra relativamente ben: non necesitas idiomas nin habilidades sociais, non tes xefes e si moita felixibilidade, con media xornada laboral podes vivir (non digo manter unha familia). E eu necesitaba descansar mentalmente tras unha experiencia laboral moi dura.
Moitos grandes escritores teñen unha intensa experiencia laboral detrás. Bukowski, London...
Pero na literatura galega, como case todos os que escriben son funcionarios.... Entón, a cantidade de experiencias ou conversas sobre o traballo é moi escasa. O mundo do esforzo non está presente. Hai xente con experiencia neste mundo, pero ten pouca visibilidade.
Pois resulta cando menos curioso, que nestes anos de precariedade falte un relato desde eses traballos peor pagados por así dicir.
Ás veces consideramos como precarias experiencias que non son tal, depende das expectativas do traballo. O valor que eu produzo levando unha pizza durante quilómetro e medio pode ser moi pouco, non pretendo ser rico. Para buscar outros traballos máis remunerados, toma outras decisións persoais como marchar da casa ou separarte dos amigos. Para ter un gran salario ou facer algo de gran valor para o planeta hai que facer sacrificios, non podemos ter todo. Non podemos seguir vivindo na casa, ter un gran traballo, moitos días libres...
“Os homes monopolizamos os espazos comunicativos porque temos máis tempo e contactos”
Acordábase de Galicia?
Cero morriña. A nostalxia non é un sentimento positivo, é unha prisión: o pasado é unha prisión.
O ciclismo aportoume a liberdade de case 18.000 quilómetros en dous anos. Na escritura, teño a liberdade de entrar no meu interior. Pero na bicicleta a liberdade proxéctase cara ao exterior. Vexo o mundo ao meu redor, a velocidade da bici é a perfecta. Cando vas máis rápido non podes mirar, se vas demasiado lento hai demasiadas distraccións. A bici ten a velocidade perfecta para contemplar sen aburrirte.
Vostede fala de Glasgow como parches de beleza e destrucción.
A cidade ten unha parte destruída pola II Guerra Mundial, con moitos espazos que eran industrias que foron pechando. Pasas dun barrio a outro, de edificios preciosos a un baleiro onde non se constrúe desde hai 40 anos. Os cambios físicos e arquitectónicos son moi bruscos, hai moita desolación nas construccións. Camiñas polo centro e pensas que estás no extrarradio. A cidade tiña un millón e medio de habitantes a finais do século XIX e agora só queda medio millón, é a terceira parte da poboación de hai 150 anos. Sempre temos na cabeza a imaxe de Detroit como a dunha cidade que foi para atrás, e Glasgow é o exemplo europeo. Pasou de ser a segunda cidade do imperio británico a ter só medio millón de habitantes. Foi decrecendo a cachos, foi derruíndose. Glasgow ten beleza e tamén paisaxes de posguerra, de destrucción.
“Glasgow ten beleza e tamén unha paisaxe de posguerra”
Como se ve Galicia desde fóra?
Non quero entrar en resolver os problemas dos demais, non teño moita capacidade. Eu seguín vinculado pola familia e porque antes tiven unha empresa en Galicia, non perdín o contacto pero non son quen de decidir desde fóra. Eu vivín o meu tempo aí e xa me chegou.
Resulta curioso ler este relato en primeira persoa pero con voz de muller.
Por un lado non quería escribir o libro, xa que os homes dicimos demasiadas cousas. Monopolizamos os descursos e espazos comunicativos. Apostei así por unha primeira persoa con voz de muller.
O monopolio é porque vostedes teñen máis tempo, entre outras cousas?
Temos máis tempo, máis contactos, unha rede másculina máis forte de apoios e non falo só da escritura. Aínda que en Galicia hai agora bastante peso da escritura de mulleres, levamos séculos falando e escribindo nós. Era unha forma de dicirme que non debía facelo, son consciente de que non debín facelo.
Pero para non querer facelo está publicando cunha gran editorial como Xerais.
Efectivamente, pola rede masculina de contactos. Enviei o libro a Xerais e decidiron publicalo. Pero non é algo que queira facer directamente. As miñas anteriores publicacións foron porque gañaron premios, e eu escribín directamente para gañar eses premios e ter os cartos.
Vostede percorre as cidades de Glasgow, Stirling, Edimburgo. E a propia portada parece debuxar o perfil do monstro do Lago Ness.
Pois si, é certa esa referencia xeográfica. Aínda que un tanto equívoca, porque o monstro está no medio da nada e a miña aventura en bicicleta vai polas estradas das cidades.
Ten ao final paixón pola bici?
Gústame andar en bici, é o medio de transporte perfecto, coa velocidade xusta. Na parte política do libro falo da bici como ideal para non contaminar, para reducir as emisións de CO2.
Pensa en publicar algo máis a curto prazo?
Eu agora só penso en traballo, non en literatura. Pero claro, todo depende dos cartos (risas).
Vostede é moi claro.
Ese é o meu espíritu.
En que se diferenza a liberdade do ciclismo da literaria?
