«As mulleres pasamos toda a vida buscando un pecado orixinal que non existe»

A escritora Antía Yáñez (Burela, 1991) presenta na Fundación Luís Seoane (19.30 horas) a súa última novela, ‘O clan das Barbies’, un alegato ‘female rage’ no que a violencia sobre o corpo feminino cambia de bando. Conversará co xestor cultural Javier Pintor e coa actriz Sheyla Fariña, no marco de ‘Somos o que lemos’.

En quen pensa cando escribe esta novela, que fala de sororidade, de violencia, de vinganza e de cargas mentais?

Cando escribo unha novela penso en min sempre. Nos temas que me gustan, nos que me quero mergullar. Cando escribes sobre algo, pasas moitas horas dándolle voltas ao tema, ás situacións, ás escenas. Son friki de moitas cousas, e para esta novela ata busquei papers. Cando escribo unha novela penso en min, en como vou pasalo ben escribindo. A escusa é que se atopan nunha clínica de fertilidade, pero non é unha novela sobre a maternidade; de feito só unha das persoas protagonistas é nai. Para min é unha novela de violencia e de vinganza.

A favor ou en contra da violencia?

Na miña vida real, en contra totalmente. Nas miñas ficcións, a favor totalmente. A boa violencia na ficción sempre é marabillosa, e na vida real, sempre é horrenda.

No caso de O clan das Barbies ten certo carácter simbólico, tamén pola violencia que adoitan experimentar as mulleres. A quen se dirixe a violencia neste caso?

Non é contra quen, senón quen a exerce. Neste libro, a violencia exércena ás vítimas. No momento no que unha vítima exerce violencia, deixa de ser vítima? Segue sendo vítima pero tamén verdugo? Eu aí pregúntome todo o que quería explorar. Eu son moi frikifan das películas de vinganza, e estou un pouco farta de ver repetido o mesmo clixé de que Liam Neeson vai salvar á súa irmá, ou a súa muller, prima ou tía segunda. A pregunta era que pasaría se a súa irmá, madre ou tía segunda se vingasen elas, e deixasen descansar a Liam Neeson despois de 27 películas.

Todo parte dunha conversa na sala de agarda dunha clínica de fertilidade. A maternidade non é o fío condutor do libro, pero si aparece como unha das esixencias históricas sobre o corpo das mulleres.

Claro, e toda a violencia que hai arredor da maternidade. A idea que está instalada, ou a idea que eu tiña de pequena é que a maternidade é marabillosa, e pode ser algunha parte, pero non toda. Aí está simbolizado no feito de que elas van aí porque teñen capacidade de xestar. Cando ti tes unha capacidade que a clase dominante, o sistema social, e quen manda non ten, o único que queda é dominar esa capacidade. Aí está ese xogo polo baixo.

Anticipouse a un dos grandes lemas fascistas do momento: «O teu corpo, a miña decisión».

Pois si. O que pasa é que as cousas que a min me interesan non están desligadas do que lle interesa á sociedade. A violencia machista, logo a saúde mental, agora isto. Eu estaba escribindo unha das duascentas versións que tivo a novela e saíu o tema de Ana Obregón. Se eu poño nunha novela que unha señora vai a Estados Unidos e volve cunha filla-neta, non mo cren. Saíu tamén o paper aquel da doazón xestacional de corpo enteiro; que é unha señora defendendo que por que non ter enganchadas ás máquinas un pouco máis ás mulleres en morte cerebral para que vaian facendo de incubadoras. Tamén saíu a película de Barbie. Eu xa tiña a boneca metida no libro polo simbolismo que ten de estar perfecta sempre. Como sempre fago moitas versións da mesma novela, o proceso é longo.

Hai nesta novela, como na película de Barbie, unha vontade de facer unha relectura da relación de hipervixilancia que as mulleres trazan cos seus corpos, a través de referentes como estas bonecas?

Si. Eu quería falar moito dos corpos, pero logo dinme de conta tamén de que tiña outra lectura; que era un pouco a perversión de que a muller que creou a Barbie fíxoo por ben, para ensinarlles ás nenas que podían ser o que quixeran: a Barbie profesora, a Barbie policía, a Barbie astronauta. A min, nos anos 90, non me chegou esa mensaxe. A mensaxe que me chegou foi «tes que ter estas tetas, tes que ter esta cintura, estar sempre perfecta, ser guapísima». A outra mensaxe, aínda que foi a da súa creadora, diluíuse polo camiño. O sistema reaprópiase desa mensaxe a priori boa. Eu quería facer o mesmo, pero ao contrario.

Outro dos temas nos que se ve clara esa reapropiación perversa é a xestación subrogada, que tamén toca no libro. O dereito a decidir das mulleres sobre os seus corpos auspicia a explotación das mulleres máis precarias.

A min fascíname iso de «meu corpo, a miña decisión», porque non podemos vender riles, pero o tema de crear un fillo e darllo a outra persoa, iso si, porque claro, como é cousa de mulleres, pódese facer. Claro, aí si que hai libre mercado, amigo.

As protagonistas da novela conflúen en experiencias comúns, coas que calquera muller pode sentirse identificada. Fala do pecado orixinal co que medran as mulleres. Cal diría que é?

Eu creo que medramos buscándoo, pero non sabemos cal é, que nos poñen enriba iso, como que algo nos pasa, algo temos, e pasamos toda a vida buscando un pecado orixinal que non existe. Iso é tamén o malvado do sistema, sempre buscando unha culpa que non temos. Non en van a Biblia fixo que o pecado orixinal fose culpa de Eva e non do outro.

Que papel xoga o peso das expectativas da sociedade ou da familia?

E de nós mesmas. Eu de pequena quería unhas cousas, que agora visto con perspectiva penso: «Que carallo ías querer ti iso!». Ti crías que o querías porque as túas amigas dicían iso, e non ías ser ti o bicho raro. Déixaste levar.