A Academia celebra o radicalismo ético e estético do poeta Lois Pereiro

A Real Academia Galega (RAG) homenaxeou onte, con motivo da conmemoración do Día das Letras Galegas, o "radicalismo ético e estético" do poeta monfortino Lois Pereiro (1958-1996), quen "apostou a cabeza en cada verso".

Así o destacou na súa intervención o escritor e membro da Academia Manuel Rivas, durante a celebración dun plenario extraordinario da RAG na Casa da Cultura da vila natal do autor ao que este ano se dedica o Día dás Letras Galegas, Monforte de Lemos. Nesta localidade luguesa, o autor coruñés suliñou que Lois Pereiro foi capaz de "dicir a morte, cara a cara, en nome propio e da patria invisible, fuck off a través da súa poesía.

Nunha cidade que amenceu con néboa -a "Monforte fumadora de opio" da que falaba Lois Pereiro no poema Remorosos-, Manuel Rivas, considerado o principal artífice no seo da Academia para dedicarlle esta Día das Letras Galegas e a quen lle unía unha relación de amizade dende os tempos da revista Loia da que formaron parte nos anos setenta en Madrid, definiu ao homenaxeado como "un grande valente". "A primeira sensación" que provoca a lectura de Pereiro é a de estar ante "unha obra radicalmente nova" e coa calidade "da mellor poesía de dicir o que non se pode dicir, o que parece imposible de expresar".

Na gravación de 58 minutos do sobrecogedor último recital que o autor realizou no pub Moka de A Coruña falaba dunha sombra que lle perseguía e que achacaba a "algo xenético" dunhas terras monfortinas 'cheas de néboa, de soedade, de dureza, de fumes ferroviarios'.

O presidente da RAG, Xosé Luis Méndez Ferrín, agradeceu o apoio "da cidade libre de Monforte", ao autor de Poesía última de amor e enfermidade, que en 1981 proclamou "a idea incorruptible de Galicia como nación", antes de ler o poema Acróstico.

Na súa intervención, Rivas fixo especial mención ao Vento Lois -sobrenome co que se coñeceu a toda unha corrente de propostas e iniciativas xurdidas en homenaxe ao poeta, que foron dende as biografías do poeta realizadas por Antón Lopo ou Iago Martínez, ata a aparición de grafitis, recitais poéticos, obras de teatro ou pasacalles- , que "se expande" con "grande intensidade" nun "cambio de alento na atmosfera cultural".

Rivas sinalou que "un país e un pobo se defiene tamén polo que homenaxea", e por iso valorou a decisión da RAG en favor dun poeta no que "cada liña é unha caligrafía punzante da lírica".

Tamén destacou o labor do editor de Positivas, Paco Macías, que sacou á luz os dous poemarios publicados en vida por Pereiro -Poemas: 1981-1991 e o citado Poesía última de amor e enfermidade (1992-1995)-, que "se abriron pouco a pouco paso polas estacións da néboa"

Cunha Casa da Cultura abarrotada, que contou coa presenza do presidente da Xunta, Alberto Núñez Feijóo, así como de diversos conselleiros, membros da familia Pereiro -incluído o irmán do homenaxeado, o xornalista Xosé Manuel Pereiro-, representantes de partidos políticos, así como co delegado do Goberno en Galicia ou o Valedor do Pobo, Manuel Rivas expresou que "as palabras de Lois Pereiro son tan verdadeiras que parecen pecado" e insistiu en que para chegar á "beleza do enigmático" fai falta "ser moi valente".

Nesta liña, afirmou que "o non futuro" do autor dos versos: Pero esta vez non haberá resurrección / e ou futuro é por forza alleo a min', non proviña do nihilismo ou unha pose, senón da "máis lúdica proclama ética e estética, fronte ao futuro "como estúpida superstición".

"Ese futuro non é tal futuro, senón unha derrota da humanidade, un triunfo da morte", expresou Rivas. Cada verso de Lois, dixo, "é unha vitoria contra a morte", unha morte que identificou coa "indiferenza", "a suspensión das conciencias" e con ocultar "a diversidade dos pobos".

Tamén, gabou o escrritor coruñés o ensaio de Lois Pereiro Modesta proposición para renunciar a facer xirar a roda hidráulica dunha cíclica historia universal dá infamia, un dos textos literarios máis politicamente comprometidos realizados nas últimas décadas en Galicia, como manifesto necesario para a actualidade.

Ao longo dos diversos discursos, os membros da Academia Galega foron debullando os diversos eixes sobre os que se sustenta a estrutura poética e literaria do autor de quen en vida dicía aquilo de: "Eu quero ser como Manuel Antonio, escribir un libro e morrer novo".

A escritora,cineasta e académica Margarita Ledo, a través dun discurso enchido de referencias a autores claves para entender a obra de Lois Pereiro como Handke ou Bernhardt, marcou "a ancoraxe en Bretch" como un dos puntais da súa "ética e melancolía". Pola súa banda, Darío Xohán Cabana reivindicou o papel da Academia para dar a coñecer ao gran público a obra dun poeta "case secreto", aínda que Pereiro "non é un poeta para adolescentes", ao seu xuízo, porque para lelo fai falta "sufrir un pouco".

Tras sinalar que cada dez anos "mátanse os pais" na literatura galega, puxo a vista sobre a poética do autor monfortino que ve "clásica dende o punto de vista formal".

Despois das intervencións de Antón Santamarina -quen chamou a atención sobre o grande dominio de idiomas do homenaxeado, así como sobre o feito de que as palabras máis empregadas na obra do autor da inacabada Náufragos do paradiso foron "vida, morte e noite"-, Luz Pozo e Méndez Ferrín, a banda de gaitas de Monforte interpretou o Himno de Galicia en honra do autor de versos como: Cuspídeme enriba cando pasedes / por diante do lugar onde eu repouse, / enviando me unha húmida mensaxe/ de vida e de furia necesaria, o seu epitafio

Todo iso nun día no que a reivindicación da poesía como forma de vida foi o leitmotiv dunha homenaxe a un poeta que un envelenamento de aceite de colza levou o 24 de maio de 1996, o mesmo día no que saía á luz a sentenza da Audiencia Nacional que daba a razón aos afectados e fixaba a responsabilidade civil subsidiaria do Estado.

Máis alá da heroína, a enfermidade do sida e as diversas etiquetas ás que o nome de Lois Pereiro se asociou nos últimos lustros -poeta punk, contracultural, dandi ou maldito- na súa terra natal volveuse poñer a lupa sobre o que o autor do poema Esvaise a dor e chega ou soño dicía a Ana Romaní nunha entrevista que lle concedeu en xaneiro do mesmo ano da súa morte na que aseguraba que "a poesía é un modo de fuxir da barbarie".