Equipo, colaboración, equilibrio. Son termos aos que recorre Ruth Varela Rodríguez para pensar en facer cidade coa participación do colectivo dos arquitectos na Coruña, que desde a semana pasada encabeza como presidenta da delegación do colexio galego, o COAG. A arquitecta vén de relevar ao equipo liderado por Roberto Costas, demanda mellores condicións laborais e urxe, de novo “en equipo”, a solucionar a demora nas concesións de licenzas urbanísticas.
Os arquitectos fan cidade. Son tidos en conta de xeito xusto polas administracións?
Os arquitectos estamos moi comprometidos coa cidade. Isto é unha cuestión de equipo, e o colectivo de arquitectos da cidade está ao máximo nivel nacional e internacional, con grandes empresas que recorren a profesionais do noso colexio. Canto máis se conte con ese equipo, máis lideraremos, e estamos nun momento extraordinario no que cada vez se conta máis con nós.
Entón é fácil facer as cidades ben, non?
É menos custoso que facelas mal. As cidades ben feitas son moito máis atractivas para todos os actores sociais e económicos. De entrada, hai que contar cun bo modelo de cidade para o cal sentar á mesa a todos eses actores, e os arquitectos son unha parte importante coa que hai que chegar a acordos.
A alcaldesa, Inés Rey, ten insistido en que no seu novo mandato a cidade afronta a súa “segunda gran transformación”, son palabras súas. Desde o punto de vista urbanístico e arquitectónico, cara a onde ten que ir esa transformación?
A cidade, como a sociedade, está nun escenario diferente do vivido ata agora, no que é necesario estar máis unidos porque hai retos de maior envergadura nos que non podemos errar. Falo de ter unha cidade resiliente fronte ao quecemento global e á crise ecolóxica.
Pero neses retos de envergadura, ten máis peso a mellora de espazos públicos ou a disposición de vivenda, nova ou rehabilitada?
Non se trata de escoller, non é unha dicotomía. O modelo de cidade ten que estar equilibrado, con suficiente espazo público e pensado tamén en relación a ese papel ecosistémico que ten que cumprir a cidade para darlle calidade de vida os seus residentes. Cun modelo equilibrado, todo funciona ben, no que máis importante que o propio modelo é a decisión correcta sobre os usos do solo, e máis, nun concello como o da Coruña, cun solo tan limitado. Un dos grandes retos que ten a cidade é ese.
A tecnoloxía e a intelixencia artificial, tan presentes hoxe en día en tantos ámbitos, están a condicionar dalgún xeito o exercicio da súa profesión?
[Pensa un tempo a resposta] Ben, a intelixencia artificial é algo que se superpón a todo e que condiciona moitos procesos coa toma de decisións automatizadas. É algo que nos condicionará como está a condicionar á cidade, mais ao que temos que estar atentos polos riscos que pode traer para o modelo de cidade, como pasa con calquera tecnoloxía.
Teñen os arquitectos en Galicia, e na Coruña, boas condicións de traballo?
Son moi mellorables. Por un lado, débese dar máis visibilidade ao noso traballo. Tamén actualizar os salarios, con traballos por conta allea de pouco valor, e por conta propia tamén. Nós somos unha profesión liberal pero que estamos expostos polas economías de plataformas a correntes precarias. Recorrer a traballos low cost é tamén recorrer a un futuro pobre. Para preservar o futuro hai que poñer a calidade enriba da mesa. Estas dinámicas quítanlle valor á profesión e tamén llo quitan ao resultado. Os arquitectos achegamos moito valor e temos que ter un retorno. Se os contratamos con prazos curtos e con honorarios baixos, o profesional non ten tempo e non se fan bos proxectos. Iso afecta á gran inversión que entre todos facemos para facer cidade.
Que protagonismo debe ter o colexio ante a problemática da escaseza de vivenda ou do aumento dos prezos de venda e aluguer?
Os arquitectos temos que ser facilitadores. Se se tensiona o acceso á vivenda, ocorren cousas que non se ven á luz, dinámicas que non son boas para a cidade porque cuestionan a propia supervivencia do modelo de cidade e repercuten negativamente en todos os actores. O colexio pode facer comprender esas dinámicas sendo mediador dun modelo equilibrado de cidade para que os axentes económicos poidan xerar riqueza.
É admisible a demora nas concesións de licenzas urbanísticas que denuncian os arquitectos e outros sectores?
O Consello Superior de Colexios de Arquitectos de España fixo pública unha enquisa coa participación de case dous mil técnicos municipais con dez causas da tardanza nas licenzas. A primeira causa é a falta de técnicos municipais, o debilitamento da taxa de reposición, a segunda é a deficiente utilización das novas tecnoloxías nas administracións. Tamén está a estrutura da documentación administrativa, que debe facilitarse máis. A un promotor, sexa cidadán ou empresa, hai que darlle axilidade, e tamén un proceso de garantías, sobre todo cando interveñen varias administracións. Neste aspecto das licenzas tamén temos que sentar todos xuntos para arranxalo.