A brétema é esa neboeira gris e espesa que entra polo Atlántico occidental e envolve todo, montes, veigas, cidades, portos e aeroportos. Coa brétema identifícase ás illas británicas e entre elas ambientáronse contos de meigas, magos e terror. Tal como os "briga" son os castros defendidos entre valados, terrapléns e foxos, como eran as cidades chamadas Brigantia, co nome desa deusa céltica do lume, cristianizada pola santa Bríxida... e tantas "brigas", fortalezas coutadas. Na raíz céltica "bre", prefixo ou sufixo, subxace a idea de linde, de couto, de fronteira do digno e do coraxe, brío, como nimbo ou coiraza que limita cos "outros", o que representou o xigante greco Briareo, quizais a mesma divindade Vero Breo, venerada no Facho de Donón e, aínda máis, con secuencia en Breogán. Respecto ao e "br" de Britania, segundo os cronistas grecolatinos estes protohistóricos tatuábanse con motivos de espirais e o "bri" significaba tatuaxe que couta o corpo . Así é que o "br" de Britania identificase ao coto dos británicos: br= británicos, exit= saída, así pois= saída dos británicos, neste caso, ao revés, os que desexan saír son iles do couto azul estrelado da malfeita Europa dos comerciantes e dos banqueiros, os insatisfeitos inversores no Eurotunel, astaleiros, aseguradoras, construtores...

A pesares da educación imposta naquela España da ditadura, a que se dicía "reserva espiritual de Europa" e mesmo do penetrante "charmaise" da Alianza francesa, no inconsciente soñamos en voar sobre as chemineas e o Big Ben de Londres con Peter Pan e Mary Poppíns, medramos coa historia do Titanic, envexamos a Peter O´Toole, a Julie Andrews, quixemos subir a un Rolls Royce e resultábanos exótica a flema ou pachorra e as sesións de te con galletas; rimos con Mr. Bean... e despois as músicas e as letras dos Beatles, os Rollings, Amy Winehouse, Beyonce... o papel couché con súa graciosa maxestade, a real familia e os seus sombreiros, a cerimonia da apertura do Parlamento, Ascot, Wimbledon... Metéusenos o inglés e toda a súa paraphernalia cultural por todos os sentidos e sigue, con Harry Potter, co ir e vir dos emigrantes galegos,e a movida tecnolóxica.

Neste cabo do mundo, onde limitamos ao norte coas illas británicas, mar por medio, sabemos que as relacións foron de amor-odio, entre gaitas e novos festivais célticos, e pérdense quizais no tempo dos construtores e cultos astrais de Stonehenge, pasando polas barcas de vimes e de coiro, relacións estudadas por López Cuevillas e máis modernamente dándolle voltas Alonso Romero e outros, que si o ADN dos británicos leva elementos galaicos e de máis do sur... E velaí o símbolo, a Pedra do Destino ou de Breogán e o seu recorrido, pasando por Irlanda, Escocia e usurpada pro trono de Westminster, reclamada polos escoceses e xa exposta no castelo de Edimburgo. Lembramos que, polo ano sesenta, antes de nacer Cristo, Cesar pasou por Brigantia, pra seguir cara Britania, abrindo ronseis ben asentados en tempos de Adriano, pra arredor do 130, mandar este emperador construír valados pra separar aos escoceses. Muros feitos coa man dos submisos mercenarios recrutados na Gallaecia, complementada máis tarde e máis ao norte con outra, a muralla de Antonino Pio, e que nada supuxeron para os hostís guerreiros pictos.

Ben sabemos da advocación inglesa ao cabaleiro Santo Xurxo, soldado romano cristianizado e mártir, divulgada polos cruzados a terra Santa, reconversión dun caudillo, como un Breogán ou un novo cabaleiro Arturo, equivalente ao noso Santiago, que da nome a fortalezas e templos. Galiza sempre negociou coas illas británicas: necesaria recalada nas cruzadas; polo século XI o rei Guillermo, o normando, alíase co bispo construtor da catedral compostelán Diego Pelaez pra estender o seu imperio atlántico, pero a morte de aquel no 1088 muda as pretensións... Logo a Guerra dos Cen anos con Francia e o mercenario bretón Bertrand Duguesclín auxiliando ao trastámara fraticida, Enrique II... o auxe do Camiño Inglés a Compostela... E esa loita imperial, encuberta entre o catolicismo e o anglicanismo que usa Galiza como ponte, patrocinada entre Felipe II e a derradeira monarca Tudor, Isabel I coa fracasada misión da Gran Armada en augas de Irlanda... o papel conciliador do humanista embaixador en Inglaterra Conde de Gondomar, Diego Sarmiento de Acuña... Sempre en Galiza desconfiados, vixiantes de corsarios e piratas, de Drake e Norris que asolaron a nosa beiramar rexeitados pola cidadanía ao fronte das mulleres coruñesas.... A batalla de Elviña, na que, ante as tropas francesas de Soult, sucumben os ingleses comandados polo mozo Sir, John More, que recibirá sepultura no baluarte de S. Carlos, square coruñés, historia cosida coa pantasma de lady Hester Stanhope. Cos ingleses comerciamos dende sempre: de Nottinghan recibimos alabastros labrados coa vida de santos; o traxe tradicional galego incorporou os panos ingleses, en Sargadelos copiouse ás porcelanas inglesas... e co anglicanismo moitas imaxes foron botadas ao mar pra parar nas nosas praias... E don Jorgito "o inglés" ofrecendo biblias anglicanas; e no 1890 os naúfragos do buque da Royal Navy, The Serpent... e tantas outras historias... Galiza niño de espías entre consulados nazis alemáns, ingleses-aliados, campo de batalla submarino, aéreo, volframio por medio... Camiños, os de Galiza- Inglaterra, moi trallados, moi feitos... As inversións na liña férrea de Compostela pola beiramar de Arousa, da compañía The west Galicia Railway Company Limited presidida por John Trulock, o avó de Cela... Relacións máis coidadas polos irmáns portugueses e moi especialmente nas ribeiras socalcadas dos viñedos do Douro e nas adegas de Vilanova de Gaia. Relacións ben experimentadas polos armadores de Galiza, que polo instinto da tradición e da historia emproan cara ao Norte e ao Gran Sol....

Galiza axudou a construír Europa a través do Camiño a Compostela, os seus intelectuais modernistas, Risco, Castelao, Otero miraban a Europa dende esa célula de universalidade que é Galiza. Sería unha Europa con fondas raiceiras humanistas, diferente, fora do neocapitalismo depredador campante que non quere fronteiras que controlen as súas falcatruadas. O Brexit non deixa de ser un golpe ao liberalismo económico, unha chamada de atención a mudar as relacións. Entendido así as fronteiras actúan como fiscalización dos abusos. O que si son retrógrados son os valados e as concertinas que dividen e provocan. Así o teoriza Régis Debray no seu ensaio Eloxio das fronteiras: portas pra non quedar exposto á Lei do máis forte.

Sabemos o particulares que son os insulares, con algo de tolos e divididos, en castros e parroquias, contracorrente case sempre, fan o que lle peta, especialmente os da pérfida Albión, co seu sistema métrico, a circulación pola sinistra, a libra esterlina, aínda as colonias... E Greenwinch co meridiano pra dividir o mundo e o Big Ben coas súas badaladas pra querer marcar o seu ritmo, sabendo que un galaico-berciano, da Cabreira, Xosé Rodríguez Losada, no 1835 remata as obras da maquinaria pra que trouse as súas solemnes badaladas.

Anyway, din: todo vale, dicir e desdicirse, pecharse e a abrirse, a feira é a feira, a celebrar tradicións e mesmo facer coa bandeira bolsos, calzóns ou bragas: breaking bad, contra todo... E unha fronteira debe recoñecer a igualdade de dereitos. Asúmase o estado da cuestión nesta Europa tan breada pola Historia, non sei que diría, ao respecto o europeista coruñés Salvador de Madariaga.