Xa van alá tres semanas desde que aconteceu a catástrofe ferroviaria que encheu de dor e de loito o corazón de todos nós. Miles de palabras repetidas para explicar o que sucedeu, a través das cais naufragan, tantas veces, as evidencias. A algunhas delas me quero referir neste artigo. A división convencional estabelece a distinción entre erros humanos e erros técnicos. Porén, todos os erros son humanos, pois as máquinas non teñen vontade, intereses ideolóxico-políticos ou económicos: son programadas, activadas ou suspendidas por alguén. Erros humanos que mellor chamaríamos responsabilidades gobernamentais, porque alguén decide que características vai ter unha liña ferroviaria, que dispositivos se activarán ou non, que orzamentos se dispoñen para o seu funcionamento.

A segunda evidencia pasa por lembrarmos, máis unha vez, a falta de competencia galega na comunicación ferroviaria. A competencia, en troca, que si exercemos aplicadamente é a curación dos desastres, chámense Prestige, rotura da plataforma Enterprise e da ponte das Pías, en Ferrol, ou, recentemente, o drama de que estamos a falar. Ben podía a Xunta de Galiza instaurar unha Consellaría de Desastres Varios. Non temos a titularidade de servizos básicos, mais ocupámonos das súas deficiencias. Alentador!

A terceira evidencia pasa por recordar como funcionaron a tope os servizos públicos, o cal supón unha emenda á totalidade da política de recortes que executa tanto o goberno español como o seu satélite galego. A entrega e xenerosidade de persoal sanitario, psicólogas-os, bombeiros, policías? e todos os demais implicados en atender as consecuencias do accidente ¿acaso pertencen a algunha multinacional que procura histericamente o lucro privado ou son parte dun traballo que todas e todos pagamos cos nosos impostos?

Non deixo de lembrar a distinción que miña nai, mestra, viaxeira en tren nos anos '40 e '50 do pasado século, para acudir á súa escola, realizaba, sempre pedagóxica, entre maquinista e condutor do tren. Daquela, o primeiro era o encargado de que o comboio andase, a carbón, claro, e o segundo era o responsábel máximo do tren. A algúns estáballe ela perticularmente agradecida, pois axudábana a se apear, visto que non había andén nen apeadoiro no seu destino. A pergunta actual xorde decontado: ¿por que non son dous os maquinistas, no canto de un?; ¿son moito dous salarios para garantir a seguranza dun tren?; ¿acaso catro ollos non ven máis que dous?

Falouse e escrebeuse abondo de solidariedade dos viciños de Angrois e doutros voluntarios: ¿non é máis ben a continuación dunha tradición de autoaxuda que as galegas e galegos coñecemos ben? Levamos autoaxudándonos, como mínimo, desde a guerra contra o francés, onde a Galiza tivo de organizar a súa propria defensa, á espera dun exército español que chegou tarde, mal e arrasto.

O desleixo dun presidente español, cuxo gabinete de comunicación é quen de enviar un comunicado de pésame coa engádega dun terramoto nun lugar da China, é de antoloxía. A ausencia clamorosa dunha Xunta de Galiza, que renuncia á súa propria investigación e reclamación, fiando todo aos resultados das comisións españolas e mais das conclusións xudiciais, di moito dunha mentalidade servil, de xestoría do que outros deciden. Xa que non se poden oferecer froitos positivos na pesca, na agricultura, na gandaría, na construción naval, na ferida da neoemigración?, vendamos un AVE, que, por riba, non o é: a política concebida como propaganda, publicidade e oferta dun produto para contento de incautos.

Entramentras, temos, por todo ter, unha liña A Coruña-Vigo, con bons servizos e frecuencias, usada diariamente por miles de pasaxeiros, que demostra cumpridamente a razón daquela Comisión do Tren promovida polo Bloque Nacionalista Galego, no Parlamento Galego, en 1995, e continuada despois no Congreso dos Deputados por esta mesma formación política, asemade tivo nel representación desde 1996: non foi un presente das autoridades españolas; foi unha conquista gañada a base de exercer a dignidade e a voz galegas. Temos un Avant, temos un Alvia? e temos unha practicamente inexistente liña A Coruña-Ferrol, cuns horarios imposíbeis e á beira da extinción, ao igual que a programada para que non poda ser usada liña A Coruña-Lugo-Monforte. O resto, un ermo. ¿É esta a comunicación ferroviaria moderna e precisa para un país como a Galiza no século XXI?

A prevista privatización-troceado de Renfe non foi cancelada: ¿outro sacrificio máis no altar dunha inclemente voracidade empresarial, alimentada polo goberno español e as autoridades europeas e mundiais? ¿Canto máis nos van facer re-pagar por servizos que entre todos construímos?

A sigla AVE fíxose popular, mesmo que a orde de factores (alta velocidade-velocidade alta) si alterase o produto. Visto o visto, a nós, galegas e galegos, acaenos mellor a sigla AMG (Alta Mortalidade Galega) ou ALG (Alta Lentitude Galega). Ora, para algo máis servimos. Para que a ministra do ramo decida unha revisión de todo o sistema e para que se esmeren na venda do produto ferroviario español polo mundo adiante, non vaia ser que se perdan contratos millonarios? No entanto, a Galiza á espera dunha comunicación ferroviaria digna de tal nome.