Xa sabemos que os cabezas de lista, que son os encargados de difundir a boa nova do argumentario que logo ducias e centos de seguidores espallan por todos os currunchos, non se ateñen moi exactamente á verdade nos seus discursos. Que non o fagan nos mitins ten un pase. Pero que en plenos debates televisados, onde se supón que se contrastan as distintas opcións que ten o electorado -ou as que as Xuntas Electorais teñen a ben considerar que ten o electorado- debería estar tipificado penalmente como publicidade enganosa, senón como estafa.

Non debería perder tempo en debullar todas as mentiras que dixo Santiago Abascal. As súas afirmacións tiñan aínda mais buracos que a súa vida laboral, desde a de que o 70% das agresións sexuais colectivas están cometidas por estranxeiros ata que os primeiros días nos conflitos en Cataluña non se lles permitía aos axentes dos corpos policiais usar material antidisturbios. É perder o tempo porque cando días despois nunha entrevista lle amosaron ao líder da ultradereita os datos que desmentían esas afirmacións, el argumentou que se limitou a dicir o que era o que a xente pensaba. Non deixa de ser curioso que alguén que pretende xestionar gobernos, e de feito é socio en algúns, se basee no que a xente (algunha) pensa que é certo, e non no que é realmente certo. Na miña inxenuidade sempre pensei que a condición imprescindible para tomar calquera decisión é ter a información maior e mellor posible, quitado que sexas un Jedi e actúes segundo lle preste á Forza. Pero é inxenuidade: o problema non é tanto ter tanto solucións equivocadas e perversas para os problemas, senón inventar problemas para impoñer as túas solucións. Facer preguntas tipo "que se vai facer para deter o efecto chamada" (efecto inexistente) lémbrame aquela que dicían que lle fixeron ao arcebispo primado de Irlanda cando foi a New York: "Monseñor, está preocupado polo exceso de prostíbulos en Manhattan?". "Ah, hai moitos prostíbulos en Manhattan?", contestou o despistado monseñor, que ao día seguinte leu nos titulares: "O arcebispo de Irlanda pregunta se hai moitos prostíbulos en Manhattan".

O que me fascina -por dicir algo- non son as opinións, que non todas son respectables, pero todos teñen dereito a expresalas, senón os datos e os feitos, que son interpretables, pero non maleables. Cando Pedro Sánchez di que desde o 3º trimestre de 2018 se crearon 530.000 empregos, o interpretable é que tipo de emprego, se indefinido ou de un día, se valen para manterse ou unicamente para sentirse ocupado. Pero o dato non é certo: segundo a EPA foron 360.000, unha cifra que pode estar ben, mal ou ben pero escasa, pero que difire en 170.000 postos de traballo dos que asegura o candidato a represidir España que se crearon baixo o seu mandato. Tamén se equivocou -poñamos que se equivocou- Pablo Casado cando dixo que o consentimento sexual xa estaba moi claro no código penal de 1822, cando a liberdade sexual non foi recoñecida ata o de 1989, e o consentimento no de 1822 non se refería para nada a iso. Tampouco ten razón Albert Rivera cando pediu que se esixa un mínimo dun 3% de votos en todo o territorio para chegar ao Congreso "como en toda Europa". Só en Italia e en Alemaña hai esas barreiras, pero con excepcións. Ou que a caixa das pensións estea baleira (pese a todos os esforzos de Rajoy, non o está). Pablo Iglesias tampouco dixo a verdade cando acusou ao fondo Blackstone de ser o meirande caseiro de España: é o maior empresario, pero a maioría son particulares.

Todo isto pasa por dúas cousas. Porque os xornalistas que interveñen nos debates televisados na fan de xornalistas, senón de árbitros de baloncesto e cronometradores. E porque mentirlle ao electorado non penaliza electoralmente.