Agora que estamos en plena contabilidade da derrota, que estamos contabilizando as porcentaxes de erros propios e corrosión do rival que definiron o resultado dunha disputa determinada pola tremenda asimetría de forzas entre as partes. Agora que nos piden que aceptemos con deportividade o resultado dunha loita na que a outra parte empregou de xeito intensivo a mentira, a intoxicación e o insulto. Agora que asistimos, finalmente, á restauración dunha vella orde na que a falta de orzamentos e os contratos a afíns deixaron de ser noticia, agora é un bo momento para lembrar a algún dos nosos que foi espello de militantes, de xenerosidade e de lealdade, alguén cuxa perda semella sumarse á faciana murcha deste tempo.

A verdade é que a tan mal chamada “nova política” non o foi tanto en realidade. Se retrocedemos deica o seu momento inaugural, o 15 de maio de 2011, vai facer dez anos, veremos como nas prazas nas que daquela se coreaba “non hai pan para tanto chourizo”, xuntábase algo máis que o espontaneísmo prepolítico da xuventude sen futuro, xuntábanse tamén os vellos militantes irredentos da Ruptura, aqueles que nunca se deran por satisfeitos coas leis de punto final promulgadas no 78.

Certo que a retórica naïf e o asemblearismo radical do 15-M pouco tiñan a ver coa linguaxe sofisticada e o centralismo democrático das vangardas políticas dos 70. Pero, superado o primeiro shock inicial, “os vellos militantes abnegados” acabaron por atopar o seu lugar nas asembleas, atoparon o xeito adaptar a vella consigna partidista aos novos tempos e aos novos oídos: a mesma música con distinta letra. Así, sería imposible concibir a asemblea do Obelisco sen o altavoz de Nicanor e as súas ladaíñas arengadoras, como tamén sería imposible imaxinar a asemblea do 15-M de Montealto sen a presenza constante, silenciosa e teimuda do batallador Portela, a quen perdemos o ano pasado. Son xente que levaba toda unha vida na loita, cando había ventá de oportunidade e, sobre todo, cando non a había, cando o asalto do ceo institucinal semellaba posible e cando non había máis horizonte de loita que a trincheira diaria a pé de rúa.

Loli Patiño incorporouse ao que acabou sendo a Marea Atlántica como unha irmá maior procedente dunha serodia “horda de ouro” que non atopara o seu sitio, non quixera atopalo, no manso panorama da política institucional dos 90, e acabou por ser a alma da Marea. Ás virtudes clásicas do militante da esquerda obreira: compromiso férreo, xenerosidade no traballo, lealdade inquebrantable, engadíalle o don case que insólito nas nosas catacumbas do seu sorriso eterno e da súa calidez fraterna. Escolleu estar no lugar máis difícil de todos: na retagarda, fóra dos focos, no traballo escuro e constante que non esixe nada a cambio. Na súa hora final, Loli enfrontou a inminencia da morte cunha afouteza e unha serenidade descoñecidas en quen isto escribe. Talvez fose o mesmo don que lle permitía conciliar o sorriso e o compromiso, a súa derradeira lección.