El Colegio Oficial de Arquitectos de Galicia (COAG) afronta 2013 tras un proceso asambleario convulso. La caída de los ingresos derivada de la menor actividad inmobiliaria llevó a la dirección a plantear un ERE y un plan de ajuste que supondrían el cierre de los centros de trabajo de las delegaciones, que no contó con el apoyo de la mayoría de los colegiados. Del papel que deben desempeñar las delegaciones del COAG en el futuro, de las previsiones de actividad inmobiliaria y de la propuesta de ley de servicios profesionales que plantea el Gobierno, que permitiría a los ingenieros con competencias en edificación proyectar y dirigir obras de viviendas y edificios públicos, debatieron en LA OPINIÓN tres arquitectos de renombre y trayectoria en Galicia.

Xosé Manuel Casabella: A situación da profesión é bastante delicada debido á caída do traballo e, polo tanto, iso ten unha repercusión nas finanzas do Colexio Oficial de Arquitectos de Galicia. A polémica xira agora en torno aos recortes drásticos que se plantexaron a raíz desta situación, que traían consigo recurte de persoal e peche de oficinas. É unha situación complicada para os arquitectos en xeral.

Jorge Duarte: Concordo ca análise. Aínda así creo que o colexio ten que continuar desenvolvendo unha labor de defensa dos arquitectos, poñendo en valor o seu traballo ante a sociedade e a importancia que ten a arquitectura na calidade de vida das persoas. Outro rol que debe desempeñar é o da prestación de servizos ao propio arquitecto, que estes servizos sexan o máis económicos posibles. Estamos por tanto nun proceso de reestruturación que debe manter o traballo das delegacións do COAG nas cidades. Hai que potencialas pero tamén hai que apostar por que todos os trámites que teñamos que facer os arquitectos a través do colexio os podamos facer telematicamente.

Alberto Unsáin: El colegio estos días fue noticia por el anuncio de cierres de oficinas y despidos y por la oposición interna que hubo a esas medidas. Fue una reacción muy espontánea de los arquitectos, que quisieron defender la proximidad. La delegación de los arquitectos en A Coruña tiene 81 años. El COAG a nivel gallego tiene la mitad. La gente también protestó frente a la tendencia a centralizar todo el poder en Santiago. Yo entiendo que ahora hay quien plantea que Santiago se reduzca y que las delegaciones permanezcan. De un modo distinto, porque hay menos ingresos, pero que permanezcan.

X.M. Casabella: Eu entendo que ese descontento vén por uns recortes que tamén se dan na sociedade e que nós non podemos evitar. Pero coido que disto temos que aprender. Por exemplo, a matrícula das Escolas de Arquitectura se mantivo igual pese á crise, saen os mesmos licenciados todos os anos.

A. Unsáin: Es que ahora hay 30 escuelas. Hace años solo había seis. Los farmacéuticos, por ejemplo, no tienen paro porque salen al mercados los licenciados que se necesitan. La arquitectura está superpoblada.

J. Duarte: Pero a formación dun arquitecto é moito máis completa do que se pensa. Nós non só valemos para a construción. Hai que explicar que o arquitecto fai moito máis.

A. Unsáin: Sí, pero creo que el debate sobre el exceso de fábricas de arquitectos hay que plantearlo.

X. M. Casabella: É un tema polémico. É algo que até agora non se plantexaba porque o crecimento semellaba que ía a ser eterno, pero no momento en que formamos arquitectos para que emigren ao extranxeiro, aí terá que vir a redución de estudantes.

A. Unsáin: Pero ahí tiene que intervenir el Estado, que es quien regula ese tipo de cuestiones, y tomar cartas en el asunto. Aunque volviendo a la situación del colegio hay que dejar clara una cosa: desde el franquismo fueron los arquitectos los que defendieron el patrimonio construido y los que alzaron la voz por el urbanismo. Fuimos los que ensalzamos y difundimos nuestro barroco, nuestro románico.

X.M. Casabella: Un traballo moi pouco recoñecido pola sociedade, por certo.

J. Duarte: Nese sentido creo que temos que replantexar o colexio a día de hoxe. O COAG ten que facer que a sociedade valore o que achega un arquitecto e por iso temos que estar próximos á sociedade. Hai que reivindicar a delegación da Coruña, e outras delegacións, para que o colexio actúe a modo de elemento de crítica para que a xente entenda como se teñen que facer as cousas. - na proposta que plantexamos desde a Xunta directiva coido que o problema foi non deixar claro iso, que as delegacións son fundamentais.

X.M. Casabella: A clave é se nun horizonte próximo é sostible esta situación. A min preocúpame a débeda do colexio e a que se nos aveciña. Nese sentido son bastante pesimista e tampouco sei se as medidas que se propuxeron serán suficientes. - van chegar novas tormentas con, por exemplo, a desregulación que queren implementar coa nova lei de servizos profesionais.

J. Duarte: Todavía é un borrador dun anteproxecto e queda moito até a versión definitiva. Pode haber moitos cambios.

A. Unsáin: Los privilegios franquistas han durado mucho y seguramente nos tengamos que adaptar a una sociedad con más libre mercado, donde estemos menos protegidos y donde haya un asociacionismo libre. A la hora de definir el papel del colegio creo que hay que apuntar esa cuestión. La gente tendrá que colegiarse si quiere gozar de unos servicios y una formación. Iremos a una colegiación voluntaria.

J. Duarte: Eu coincido en que a colexiación tamén debe ser voluntaria. É un debate ao que non lle teño ningún medo. Iso obrigraríanos ademais a achegar o máximo aos arquitectos que queiran estar e a facelo da forma máis económica posible. - logo tamén temos que saber explicar ao cidadán o papel que temos agora. Eu entendo que no 2000 había o arquitecto estrela que facía grandes proxectos e o arquitecto ao servizo do capital e da grande promoción urbanística. Agora, coa falta de traballo, ese papel cambiou por completo. Recuperamos ese papel de arquitecto más próximo e ao servizo da cidadanía.

X. M. Casabella: Que tampouco pareza que nós temos a responsabilidade de que cada vila teña auditorio e piscina. Non temos a responsabilidade no desfalco urbanístico. Houbo quen se deixou querer pero hai que deslindar ben esas responsabilidades.

A. Unsáin: Volviendo a la nueva ley que se comentaba antes, yo pienso que se trata de un globo sonda de este Gobierno, que parece que lo quiere recortar todo. De llevarse adelante, eso desarticularía la ley de ordenación de la edificación, que puso de acuerdo a todos los sectores de la construcción, y ahora viene un listillo a cambiar todo. Los ingenieros, los procuradores, los farmaceuticos y los arquitectos... cada uno tiene sus problemas. No se puede cambiar todo metiéndolos en el mismo saco.

X. M. Casabella: Iso non pode ir adiante porque vai contra todo tipo de sentido común.

J. Duarte: O que se coñece de ela é un borrador dun anteproxecto e semella que é un globo sonda. Tal e como está plantexado suporía a quebra do sistema de formación deste país. Aquí as atribucións profesionais sempre as deu a formación. Non ten sentido equiparar distintas profesións que non teñen a formación axeitada. - quebra tamén a lei de ordenación de edificacións que custou case máis de 20 anos. É importante explicar ao Goberno cal é a postura da arquitectura e por que se están a saltar toda norma do sentido común. Co tempo conseguiremos que se explique que é o arquitecto, somos unha garantía na seguridade do cidadá.

A. Unsáin: Además yo creo que los ingenieros a los que se querría equiparar con nosotros tampoco reclamaron más potestades en esta cuestión. Así que no entiendo a qué vienen estos cambios.

X. M. Casabella: Nas universidades hai algo relacionado con isto que vemos moi ben. Grazas á política Erasmus hai un intercambio moi interesante con centros de Francia e Alemaña e vemos que a profesión alí é moi parecida.

A. Unsáin: Con ciertos matices, todo debe ser dicho.

X. M. Casabella: Con matices pero hai moitas similitudes. - o que non podemos facer é afastarnos de Europa logo do que nos costou converxer co resto de países do noso arredor. O problema é que Europa está en decadencia. No norte de Europa xa temen moito a futura hexemonía dos países do sudeste asiático. O noso paradigma baseábase en que alí fabricaban e aquí tiñamos o monopolio do coñecemento. O problema é que hai moito chinés, indonesio, coreano... que vén aquí a formarse e facer másteres de especialidade. Esa hexemonía que tiña Europa estase perdendo.

A. Unsáin: Pero eso, ¿cuándo no pasó? Hace 40 años se pedían donativos para dar de comer a los niños chinos y ahora casi son ellos los que tienen que ir pidiendo para ayudarnos a nosotros. Esos cambios de hegemonía los hubo siempre. No hay más que ver la historia del Imperio Romano. Roma pasó de ser una ciudad de un millón de personas a un villorio de 30.000 habitantes. Y la centralidad pasó a Constantinopla. Pero bueno, aquí llegará el día en que se vuelva a construir de nuevo. No al ritmo de antes pero volverá.

J. Duarte: En Galicia con 15.000 o 20.000 novas vivendas eu coido que se satisfai a demanda. Pero é que antes da crise tiñamos niveis de construción de 47.000 novas vivendas en 2007. Había un valor especulativo na vivenda que facía que todo o mundo quixese ter unha en propiedade.

A. Unsáin: Es que hay que dejar claro que en la Constitución lo que aparece es el derecho a la vivienda digna, que no en propiedad. Yo creo que la construccion va a seguir porque la sociedad sigue casándose y divorciándose. Lo que sí que pienso es que cambiará el concepto de vivienda. La gente joven hoy ya no habla de comprar vivienda, sino de alquilar. Y más ahora que los bancos cortaron el crédito y las hipotecas. Los gobiernos tendrían que pensar en dejar de hacer menos vivienda de protección oficial para vender y más vivienda social alquilando.

J. Duarte: Con todo, para o sectro tamén é fundamental apostar por novas vías, por rehabilitacións, por recuperar os barrios construídos nos 50 ou nos 60. Agora que non hai obra de vivenda nova a clave é rehabilitar.

X. M. Casabella: Aínda así, o prezo debe baixar aínda máis, que solo caeu un 20%. Cos salarios que hai en España debe baixar moito máis para que a vivenda volva entrar no mercado.