“Falar de jazz, tocar jazz, sérveme de abrigo, de contedor de música popular”

Que interesante. Non sabería dicilo. O disco supón un encontro coa miña orixe, as miñas raíces, e si, diría que ten unha cor esbrancuxada, algo gris coma o fume.

Ese fume do título desprende morriña?

Para min é a linguaxe dos afectos. Fai honra as horas que pasei na cocina de leña na aldea onde me criei, en Xerdiz, na Mariña lucense. Naquel ambiente, xa na adolescencia, tamén tiven os primeiros contactos coa música a través do folclore e da pandeireta, que foi o meu primeiro instrumento, antes ca frauta. Despois de moitos anos tocando con músicos e músicas de diferentes culturas, sentín ganas de voltar ás miñas orixes.

Vén de presentar o disco no festival de jazz de Madrid. Como respira a súa nova música en vivo?

Aínda ten que camiñar, acabámolo de estrear, pero penso que soa honesto porque nace dunha experiencia vital. Estou satisfeita porque é unha obra que sae de vivencias reais.

Respáldanlle músicos cos que toca desde hai tempo e colabora o pianista Chano Dominguez, un referente na combinación que vostede máis explota, o flamenco co jazz. Que lle aporta neste disco?

Sabiduría e seguridade, é o que máis sinto con el, coma se el fose o maestro. A miña relación con Chano empeza moito antes de coñecelo, cando comezaba a estudar música e ter os primeiros contactos co flamenco. Acabei coñecéndoo e o ano pasado fixemos unha xira xuntos por Brasil con música dos dous, e xurdiu unha gran colaboración e amizade. El síntese moi satisfeito de que as novas xeracións lle demos continuidade á súa corrente de fusión de jazz e flamenco.

E vostede síntese máis sabia e segura co paso dos seus discos?

Con máis sabiduría non, pero si máis calmada e libre no sentido de non sentirme obrigada a nada artisticamente, o que me da moita paz e satisfacción interior. Fago o que quero facer e non vou máis aló de se gusta ou non gusta o que fago.

Ten contado que Fume pecha unha triloxía musical de viaxe, coñecemento e experimentación. É un ciclo totalmente pechado ou aberto a novos capítulos?

Pecho un ciclo, si, pero ese peche é o comezo doutro porque nada acaba na música. O primeiro disco e o segundo foron froito dos anos que vivín en Nova York e Río e agora volvín a Madrid e a Galicia para pechar ese ciclo musical. Pero sigo cociñando cousas musicalmente, a miña cabeza non para.

A música tradicional galega é o estilo que suma agora á súa fusión de jazz e flamenco. Como funciona a súa cabeza ao fusionar xéneros, rexistros e distintas fontes de inspiración?

No meu caso sae dun xeito moi natural, non é algo pensado, senón que sae dunha experiencia musical. Por exemplo, vou a Nova York co flamenco que eu aprendín e alí quero tocar con músicos moi bos que non coñecen a linguaxe do flamenco. Sen instrucións, sae unha fusión natural, moi real. Dese intercambio cultural e musical sae un resultado moi rico.

O que leva a pensar que a música non ten etiquetas, non ten unha calificación precisa, e que tanto no jazz, como na música en xeral, cabe de todo.

Si, non é fácil para min dicir que tipo de música fago eu. É unha fusión de xéneros, pero é música sen calificación porque a música non ten fronteiras, e isto é algo que aprendín nestes anos de viaxes e traballo e intercambios. Falar de jazz, tocar jazz, sérveme de abrigo, de contedor de música popular, porque sei que o que fago non é jazz e tampouco é flamenco.

Nunha reseña de Fume, no portal Un Disco Al Día, o autor inclúe o seu disco no contenedor de “jazz peninsular contemporáneo”. Está de acordo nese descoñecemento do seu estilo?

Gustoume moito esa crítica, é sensible e profunda, e estou de acordo. Síntome de feito moi honrada de que se me englobe nese pequeno mundo.

Que lle gustaría fusionar na súa música que aínda non teña feito?

Estou nun punto de reconexión co folclore de Galicia, con música que cantabamos na casa cando era pequena. É unha música que nace na infancia e reaparece coas miñas experiencias musicais. Trato de meter patróns rítmicos do flamenco e da música brasileña coa pandeireta. Tamén está espertando en min a música árabe, está na miña cabeza.

Canto bota de menos o contacto co público desde que a música en vivo ten restrición?

Son optimista. Teño algunha actuación programada a comezos de 2021, pero costa conseguilas máis que outros anos. A música non pode desaparecer, as persoas a necesitan. Cando tocamos en Madrid tiñamos dúbidas, pero o recinto estaba cheo, de xente nova e de xente maior. Que necesidade tiñan de expoñerse. Mais sentiron esa necesidade vital e cultural de vir a vernos. Iso da esperanza.