O heroe necesario, con orgullo e talón de Aquiles

A mestría de Arsenio, sabia parodia dun heroe discreto e solitario, forxouse naquela áspera Segunda División na que o Dépor deambulaba como un ascensor. Contan que nun daqueles agónicos domingos de Riazor nos que uns branquiazuis firmes candidatos ao ascenso perdían nos últimos minutos dous puntos de ouro que os afastaban do soño —hai tradicións que nunca se perden—, un cronista alporizado espetoulle ao de Arteixo: “Hai que tomar medidas!!”. “Queres que saque o metro?”, respondeulle un Arsenio inmutable.

Futbolista de aldea que alcanzou rango de filósofo estoico e retranqueiro, Arsenio —o único adestrador de futbol propietario dunha libraría— parecía un personaxe escapado dunha obra de Cunqueiro. Este galego arquetípico sabía como ninguén regatear a necidade cunha humanidade curtida nas amarguras da vida. Un ADN que sempre o acompañou, a pesar de asinar as proezas que aínda dan fe nas vitrinas da idade de ouro do clube. Conquistas que chegaron cunha inmensa alegría mitigada polo sufrimento: o ansiado ascenso con incendio do estadio, o campionato perdido no último segundo da Liga, a primeira Copa con partido suspendido polo diluvio, a consolidación do Superdépor remachada co súa marcha. Á máxima churchilliana de sangue, suor e bágoas, Arsenio engadiulle a sorna.

Lembro unha reveladora conversa que mantiven con el na sede do clube nos 90. Era xa un mito coruñés, a quen o mesmísimo Bebeto trataba de “profesor”. Pero no seu ánimo non se borrara aínda a fronteira mental que o separaba da parte máis glamurosa da cidade, que a un mozote que camiñaba horas de ida e volta para traballar antes de adestrar co Fabril sempre lle resultou incómodo traspasar. “A min non me verán case nunca pasando da plaza de Pontevedra. E así anos, anos e anos. Vou máis ben cara Arteixo”, confesoume daquela. Había dous sabios acreditados no fútbol español. Un en Hortaleza e outro en Arteixo. Pero o noso era ademais raposo. Arsenio desposuíase con todo con humildade desa etiqueta de astuto: “Chámanme así porque eu non aclaro moito os motivos polos que fago as cousas. É a forma de ser da xente do país, e a min deume resultado”, díxome. Cando atravesou con aire solitario o céspede dun Riazor abarrotado no día que se despediu da afección, veume á cabeza algo inesperado que me contara: “Non fun moi feliz, nese sentido, aínda que profesionalmente me fora ben. Debe ser cousa do carácter, que son un repugnante. Eu sei o que é vivir nunha constante soidade. Pero soíño, soíño…”.

Cando lembramos ao Arsenio que escalou ao olimpo deportivista, non hai que esquecer que tamén houbo vida en Riazor antes do Superdépor. Arsenio xa fora quen de ascendelo a Primeira en máis dunha ocasión. Sen necesidade de superlativos. Fazañas opacadas polo brillo dos trofeos que estamos aprendendo a valorar na súa xusta medida nestes tempos de precariedade. Onde estará agora ese heroe necesario, sen soberbia de cartón pedra, con orgullo pero tamén cun talón de Aquiles que o faga un dos nosos?

O escritor italiano Roberto Saviano, perseguido pola mafia, escribiu un conmovedor adeus a Maradona, a pesar das súas conexións coa Camorra, no que lle agradecía como neno napolitano a felicidade “que todos tiñan traizoado”. Tamén eu lle agradezo de corazón a Arsenio por desfrutar desa desbordante felicidade que el viviu con sombras e polo seu esforzo por vacinarnos contra o esnobismo e a tontería. Sempre Dépor.