Luísa Villalta, máis aló de si mesma

“O consolo é ao mesmo tempo un proceso consciente, polo que buscamos o sentido das nosas perdas, e unha inmersión inconsciente nos recunchos das nosas almas, na que recuperamos a esperanza. É o traballo máis arduo, pero tamén o máis gratificante que facemos, e non podemos evitalo. Non podemos vivir na esperanza sen ter que contar coa morte, ou coa perda e o fracaso”. O ilustre Michel Ignatieff, elixido estes días Premio Princesa de Asturias de Ciencias Sociais, escribía ese pensamento no seu ensaio En busca de consolo.

Descontextualizadas, as palabras do canadense poden servirnos para animarnos ao despedir a súa compatriota Alice Munro (1931-2024), Premio Nobel de Literatura 2013. A escritora, falecida fai unhas datas, mantiña que “cada elección que facemos ten consecuencias, incluso as máis insignificantes” e, en concordancia, recordaba tamén que “as mellores historias son aquelas que nos fan reflexionar e cuestionarnos a nós mesmos.”

O alivio certo hai que buscalo na lectura, estes días de celebración das Letras Galegas, dos traballos de Luísa Villalta, —iso se atopan un dos seus libros, senón poden recorrer aos magníficos suplementos xornalísticos dedicados á súa obra, ou gozar dos especiais televisivos ou radiofónicos—. Para iso serve precisamente a conmemoración, para facer chegar a todos, sen exclusións, o facer dunha creadora, escritora, filóloga e violinista, que neste caso foi quen de abarcar poesía, teatro, narrativa de ficción, ensaio, artigo e tradución, nunha moi curta aínda que intensa vida, logrando ser a sexta autora elevada pola RAG ao ceo literario desde 1963, as anteriores foron Rosalía de Castro (1963), Francisca Herrera Garrido (1987), María Mariño (2007), María Victoria Moreno (2018) e Xela Arias (2021).

Polo que puiden entresacar, Luísa Villalta foi unha coruñesa moi comprometida no social, e segundo a Real Academia Galega (RAG) foi elixida por ser “unha creadora dunha obra única e sólida que a converteu nunha das grandes figuras da literatura galega xurdida na segunda metade dos anos 80 e principios dos 90”. A proposta foi encabezada pola escritora e académica Ana Romaní e apoiada por Chus Pato, Marilar Aleixandre, Fina Casalderrey, Margarita Ledo Andión, Manuel Rivas, María López Sández, Eulogio R. Ruibal, Dolores Sánchez Palomino e Manuel González González.

O consolo é que Luísa Villalta é agora un pouco máis nosa, máis de todos, de Galicia, e que cando coñezamos en verdade a súa obra, á marxe das súas opcións libres e persoais, das súas actitudes combatidas en determinados ámbitos, e por suposto do seu xénero —cuestións tan destacadas por algúns -— entenderemos as beneficiosas consecuencias de saber que non “foi abandonada e que forma parte” deste tempo tan confuso e global polos seus logros, como ela mesma reclamou nalgún dos seus inspirados poemas. Deixemos as lerias para outro intre, pois agora sabemos, que “cada elección que facemos ten consecuencias, incluso as máis insignificantes”.

Seguirei tentando saber se “A perfeizón do instante é anterior e posterior a todo/porque se prende en si de eterno/gañando-se terreno no volátil.” A eternidade literaria merece esta estrela rutilante que se outea mellor desde a Cidade Alta da Coruña pero que xa chega ao corazón e ao intelecto de toda aldea, vila ou pobo, deste vello Finisterre. Deixémonos de lerias, o que importa agora é saber como dixo Alice Munro que “cada elección que facemos ten consecuencias”. Sexamos libres e desfrutemos da nosa cultura cada xornada.

Alberto Barciela é xornalista

Suscríbete para seguir leyendo