“A novela está escrita desde a dixestión da derrota”

Alberto Lema, escritor e político. Que vai primeiro?

Eu creo que son oficios antitéticos. No meu caso, como político de goberno non era capaz de escribir porque non tiña a calma mental para facelo. Na oposición, a presión descende moito, e tamén se prestou a facer certo balance, a entender o que sucedera, que é un pouco o tema do libro. O meu período político remata no 2023. Sempre serei político en canto a militancia e interese, pero a parte profesional, felizmente, terá que rematar.

E a de escritor continúa. Levaba uns anos sen publicar. Estaba xestando Pazo de inverno ou non había tempo?

A novela nace o día despois de perder as eleccións do 2019. O que pretendía inicialmente era facer un informe interno para explicarnos que acontecera, aínda que creo que a novela tampouco da respondido a esa pregunta. Notei que non era capaz de facer un informe político extenso, a cabra tira ao monte, e o que fixen foi dramatizar o que non deixaba de ser unha tentativa de informe político interno que contestase a esa pregunta, por empregar a frase dun escritor odioso ás veces: ¿cuándo se jodió el Perú?.

Está moi baseada en feitos reais. Cando se publique a novela, atoparemos algunhas referencias familiares co acontecido nos catro anos de goberno da Marea Atlántica?

A novela está situada en Faro, unha cidade moi parecida á Coruña. É a historia dun goberno inexperto de esquerdas que se enfronta a uns poderes económicos e mediáticos, cun resultado coñecido por todos. Esa crónica contén moitos episodios recoñecibles. Hai unha tentativa de loitar contra un esquezo programado. Hai certo apuro por cancelar unha etapa histórico, á que se lle chamou con certa sorna “o curto verán das Mareas”. En tal caso, fagamos a crónica dese verán, porque creo que aconteceron máis cousas das que se contaron. É interesante coñecer como se constrúen os balances.

Existe a impresión de que non se contou todo ou ben o que aconteceu neses catro anos. Hai unha necesidade de contar a súa versión?

Creo que a política consiste, ademais da xestión, nunha loita pola opinión pública. Creo que nunca hai unha obxectividade, hai un combate polo relato, pola opinión pública e polo xuízo. Ese relato, esa foto fixa, é comunal, é social, e varía co tempo. Non pensamos o mesmo agora do 18 de xullo do 36 que hai 40 anos, hai unha construción social arredor dese período. A novela trata de contar iso desde un dos bandos. Creo que hai que loitar contra certa desmemoria, ou contra ese balance final de que foi un erro que afortunadamente xa rematou. Creo que a novela non é maniquea, pretende ser ecuánime, non meramente de combate ou panfletaria. Está escrita desde a dixestión da derrota e por alguén que estaba nunha das trincheiras. Hai dúas preguntas fundamentais: que aprendemos, e por que pasaron as cousas como pasaron.

Ten tamén a súa parte de ficción?

Si, o que pasa é que mais que un traballo de imaxinación é un traballo de recreación, pero non é unha crónica xornalística. Tampouco son unhas memorias, que é un xénero máis perverso onde sempre hai unha vontade de situarse ben, de exculparse. Aquí non hai esa vontade.

A novela trata un ámbito pouco explorado na narrativa galega, como é o político. Hai glamour na política municipal?

Hai autores, como Ferrín, que tratan a política revolucionaria, dende a épica, como unha chamada á loita. Este período puido ser revolucionario, pero o acceso e o desaloxo foron democráticos. O que hai é realismo político. Houbo moita produción teórica, audiovisual e dixital de todo o que aconteceu despois do 15M, pero novela non. A novela ten eivas que non ten o ensaio, pero tamén posibilidades, como a da peripecia; chega a un público máis amplo, e queda gravada na memoria doutro xeito, e mobiliza máis músculos que o intelectual, como o emotivo.