“Son autor de novelas inacabadas. Para min todas están incompletas”

Con motivo do seu trinta aniversario, Editorial Galaxia reedita Un home que xaceu aquí, unha novela negra de Aníbal Malvar (A Coruña, 1964) ambientada en Galicia e na que mestura cultura e política. O autor foi un dos pioneiros en escribir este xénero desde Galicia, despois de Carlos González Reigosa.

Galaxia acaba de reeditarlle Un home que xaceu aquí despois de saír do prelo hai 30 anos. Nestes momentos de consumismo que vivimos, case semella un milagre.

Son cousas que pasan. Editoriais como Sotelo Blanco, que a editou, desapareceron, como moita da parte máis imaxinativa e cultural daquela época. E agora é magnífico que unha editorial de prestixio como Galaxia recupere iso. Non o digo pola miña novela, que a verdade teño certo pudor cando a leo hoxe. Paréceme unha cousa un pouco infantil, pero sen embargo valoro moitísimo esa idea de recuperar aquela parte da nosa literatura que eu creo que cambiou bastantes cousas, porque pasou da solemnidade da cultura posfranquista a unha especie de algarabía, de divertimento, que fomos os que quixemos facer coa cultura tamén humor.

Podería ser unha das razóns o auxe que vive nestes dias a novela negra?

Home non. Naquela época xa se dicía que estaba en auxe a novela negra, que nos publicaban a moitos autores de novela negra. Ten en conta que o primeiro Premio Xerais foi Crime en Compostela, de Carlos González Reigosa, que era unha novela negra pura. A novela negra sempre parece que non existe, pero sempre é a que máis existe. Victor Hugo facía novela negra. Los Miserables é novela negra.

Sabe se teñen intención de reeditar as seguintes?

Si, si. Marcos Calveiro, o director de Edicións, dixo que si, que o ano que vén, con motivo do 30 aniversario de A man dereita, que foi Premio García Barros en 1994, van reeditala. Paréceme ben. Síntome un pouco raro porque é como se me puxeran un traxe de clásico e eu son un tipo Peter Pan, que non sabe medrar. Síntome un neno. Así póñenme contra a miña realidade, contra a miña idade, que me cabrea un pouco, pero tamén hai certo agradecemento.

Falaba de Reigosa, pero, con el, vostede foi un dos primeiros en escribir este tipo de novela en Galicia…

Si. E sobre todo porque falabamos, que era algo impensable, de política. Un home que xaceu aquí é unha novela moi política, A man dereita xa é máis política mesmo. Despois, Á de mosca ou Unha noite con Carla, que foi Premio Xerais, tamén son moi políticas. Mergullamos un pouco o divertimento da novela negra en política, para facer máis dixerible a nosa historia, porque a nosa historia é bastante difícil de explicar.

E cre que influíu vostede en Domingo Villar, Diego Ameixeiras ou Arantza Portabales, por exemplo?

A ver. Sobre todo Diego Ameixeiras é un dos meus autores preferidos. El sempre fala de que as miñas novelas... porque eramos moi amigos antes de que el publicara, eramos case veciños, sempre me fai un pouco a pelota, aínda que é totalmente mentira, porque é moito mellor ca min. Sempre di que eu son un referente da novela negra e todo iso. Sinceramente, vai pasando o tempo e se vai facendo unha novela máis interesante, máis coñecedora da nosa realidade da que faciamos nos anos 90. Daquela tampouco tiñamos unha prensa moi explicativa do que estaba pasando. Había demasiados veos, demasiadas transparencias, para limpar a nosa historia. Os xornalistas, que xornalistas e escritores vimos ser o mesmo, non tiñamos os datos que teñen agora estes autores. Agora están facendo novela negra moitísimo máis avanzada, máis intelixente e moitísimo máis política. A nosa era… un xeito de tentar achegar á sociedade a literatura, que estaba afastada por tantos anos de represión.

E despois de trinta anos, envelleceu mal esta novela ou segue aínda vixente?

A min, dende o ano 94, un ano despois de escribir esa novela, como me pasa con todas, dame vergoña. Non valoro a miña literatura. Non creo que un autor poida valorar a súa literatura. Iso terá que facelo o tempo. Para min todas son incompletas, son novelas inacabadas. Son autor de novelas inacabadas.

Entón non escribiría hoxe a mesma novela…

Evidentemente non, pero tampouco deixaría de escribila. Cando tiven que lela, a pesar de pasar toda esa vergoña, pensaba eu, está contando cousas que eu sentía daquela como observador da realidade política cultural galera e que, agora mesmo, aquela inocencia paréceme ás veces madura, non sempre. Somos xente distinta. Eu non podo ser o Aníbal Malvar que era en 1993, nin o Aníbal Malvar de 1993 pode ser quen son eu. Somos tipos bastante estraños entre nós. Hay cousas que me gustan del e cosas que non.

Xa o dixo vostede. A novela ten unha dobre lectura, por un lado o policíaco e por outro a crítica ao trato que se lle dá á cultura.

Claro. Eu sempre dixen, xa daquela, hai 30 anos, que era unha novela criminal sobre a cultura galega, porque a cultura galega sufría unha criminalización. E debe ser investigada, tanto por historiadores como novelistas, como un asasinato. E é o que tenta contar esta novela.

A novela sitúase en Compostela onde estudou, viviu e traballou. Agora, desde Madrid, bota de menos esta cidade?

Eu sempre botei moitísimo de menos vivir en Galiza. O traslado a Madrid, aínda que estou ben aquí, é sinxelamente unha cuestión laboral. En Galiza non había demasiadas posibilidades de desenvolver un labor xornalístico como o que eu quería, porque eu quería ser reporteiro. E aí os medios non tiñan o suficiente pulo económico para facer esas cousas. Son un pequeno exiliado por conveniencia.

Agora escribe, entre outras cousas, artigos de opinión nos que fai crítica de actualidade política. Non lle apetecía facer crítica literaria ou considera que un escritor non debe escribir sobre outros escritores?

A miña actividade como escritor sempre foi máis política que cultural. No Correo [El Correo Gallego] no que estiven tres anos facendo información cultural, era un momento no que a cultura tiña un vencello absolutamente feroz coa política. Era unha época de transición. A transición en Galicia non foi tan política como cultural. Agora hai unha contratransición, pero iso xe é outro tema. E non, a min o mundo cultural nunca me interesou demasiado. Interésame como lector, como observador.

Gustaríalle seguir coa crónica?

Como cronista eu son un reporteiro. Eu era de estar na rúa. E agora que son vello, quédame a política. Porque pola rúa xa non me fan caso. Entón teño que ir aos congresos, aos parlamentos, teño que falar con xente que está metida en pequenas cápsulas. Eu tamén estou metido nunha pequena cápsula.

Está escribindo algo ou ten algo en proxecto?

Non. Eu son un escritor lento. Durante anos penso algo, e só me poño a traballar cando xa non me queda máis remedio. Son vaguísimo.

Suscríbete para seguir leyendo