Santo Arsenio

Se o fútbol é unha relixión e os estadios son os seus templos, entón o acontecido o venres pasado pola tarde en Riazor debeu ser algo así como o ritual multitudinario de beatificación dun verdadeiro santo laico do fútbol como foi Arsenio Iglesias. Porque Arsenio era algo máis ca un simple adestrador de fútbol, que xa é bastante, era tamén un referente moral, alguén que encarnaba e divulgaba as virtudes cardinais da clase obreira galega da súa xeración: traballo e humildade. Un catecismo en contradición coa lóxica dun deporte que é un negocio inzado de millonarios adultos na tribuna e millonarios mozos sobre o campo.

Arsenio rexeitaba a condición de favorito como se se tratase dunha especie de superstición. O instinto de supervivencia da súa nación e clase de orixe aconsellábanlle agochar a súa secreta ambición ata tal punto que, cando gañaba, parecía que tiña que facelo practicamente de incógnito, sen molestar a ninguén, pedindo perdón. Nas gradas máis altas de Riazor, onde habitaban onte e hoxe os novos ricos e gañadores sociais, detestaban abertamente o exceso de humildade do bruxo de Arteixo. Tampouco lles prestaba o seu discurso baseado na retranca, unha retórica de procedencia campesiña na que se mesturan o humor e a desconfianza, a conciencia nacional-popular de que as palabras, a información, son un material perigoso que convén tratar con coidado pois pode ser empregada un día na túa contra. Nun país coma o noso, tan afeito á derrota que nin tan sequera sabe cando se produciu, algúns acabaran por crer que os gañadores había que traelos de fóra. Ironicamente, Irureta semellaba moito menos vasco que calquera mariñeiro de Malpica da súa quinta.

A redención de Arsenio, a vinganza final dos humildes, debía chegar o 14 de maio de 1994. Todos os deportivistas lembrarán con exactitude o suspiro de Djukic antes de empezar a correr para tirar aquel penalti en tempo de desconto. Era un xesto de dúbida que non auguraba nada bo, e os tres ou catro segundos que viñeron despois foron os máis longos das nosas vidas ata ese momento. O penalti tirouno frouxo e sen colocar, unha parada fácil para o porteiro de certo equipo de Levante. Arsenio botou as mans á cabeza. Supoño que dez ou vinte segundos despois, media provincia da Coruña empezaba a chorar. No penalti de Djukic resumíase o noso destino como pobo, a nosa tradición de derrota. Para os galegos, para Arsenio, non había milagres. A vitoria seguía sendo algo que só lles pasaba aos demais.

Porén, ás veces a vida concédeche un partido de volta, e nada menos que no Bernabeu e contra o mesmo equipo do último partido en Riazor un ano antes. Aí si chegou, por fin, o momento da vitoria para Arsenio, para os coruñeses, para os galegos no seu conxunto. Santo Arsenio obrara o milagre do equipo modesto que derrotaba os grandes cunha humildade esmagadora, cunha retranca que xa non era o sinal da orixe miúda senón a arma secreta dun pobo nunca completamente vencido.