Morrer un 14 de abril

Carlos Etcheverría foi un home duro nas súas conviccións e firme nos seus compromisos. Unha familia golpeada por unha ditadura que borraba a existencia do seu pai, que tivo que fuxir ao exilio no trinta e seis. Traumatizados por un retorno democrático que nunca chegaba. Descendente de elites burguesas que reclamaban modernidade, que se formaran para dirixir o Estado.

Para Carlos a República non era só unha parte da súa vida, non era un relato que nos contara: era a súa natureza. Os fillos do silencio medraron a cabalo entre dúas realidades: a dunha España que lles lembraba sempre que non formaban parte dela, e a promesa no exterior dun mundo que puido ser e non foi. Estudante de dereito nas aulas composteláns, foi un avogado moi participativo nos momentos finais da ditadura. Dende a súa posición como avogado defensor polos feitos de Bazán do 72 convertíuse pasados os anos no candidato ao Congreso pola provincia da Coruña do Partido Social Popular para as eleccións de 1977. Eran tempos nos que o PSP rivalizaba en número de votos cun PSOE que daquela aínda se chamaba “Renovado”.

Toda a xente da súa xeración sabía que Carlos estaba aí para consolidar a democracia. Eu coñecino cando quixen buscar a alguén que presentara a miña primeira monografía sobre a dereita galega da Segunda República, xa pasados anos daquilo, en 1998. Quen mellor que un republicano? Dende aquela tivemos unha moi estreita relación. Se algo tivo Carlos foi unha notable experiencia da política e dos políticos. Desa política, con minúsculas, na que participamos sen decatarnos cada un de nós. Mais sempre dicía que daquilo que se sentira máis orgulloso na súa vida, aínda de vivir aqueles tempos apaixoantes da Transición Democrática, era a Presidencia do Ateneo Republicano.

Xunto a outros botou a andar un espazo de construción sen pensamento cortoplacista en clave esencialmente democrática. Non era inxenuidade, era a utopía coa que se constrúe o futuro. Porque cando o escoitabas falar sempre te sorprendías de que ía cara diante sempre. Facía vellos aos novos. Era a forza de quen sempre era mozo por dentro. Para min Carlos Etcheverría morreu un 14 de abril. Foi cando o souben. Supoño que non pode haber mellor homenaxe para o meu amigo Carlos.

*Emilio Grandío é historiador